Vandaag de dag zijn er nog steeds mensen die hoogsensitiviteit maar vaag, bovennatuurlijk of een hype vinden. Maar hoogsensitiviteit heeft inmiddels een degelijke wetenschappelijke basis die de eigenschap aantoont en bewijst. Dit blog zet de belangrijkste feiten vanuit de wetenschap op een rijtje. Ken jij ze allemaal?
Wetenschap
Sinds de Amerikaanse klinisch psychologe Elaine Aron in 1997 het eerste wetenschappelijke artikel schreef over hoogsensitiviteit zijn er meer dan honderd wetenschappelijke onderzoeken gedaan naar deze eigenschap. Daardoor weten we dat hoogsensitiviteit een eigenschap is waarbij mensen meer informatie uit hun omgeving waarnemen, dit diepgaander verwerken en een intense impact ervaren. Die honderd wetenschappelijke onderzoeken bewijzen onder andere de volgende herkenbare en deels verrassende feiten:
1.Genetisch
Hoogsensitiviteit is genetisch bepaald. Uit onderzoek blijkt dat een aantal genen daarop van invloed is. Bijvoorbeeld het gen 5-HTTLPR dat te maken heeft met het vervoer van serotonine (Pluess, 2015). Daarom gaan we ervan uit dat hooggevoeligheid erfelijk is.
2. 20%
Eén op de vijf mensen is hoogsensitief. Opmerkelijk genoeg blijkt diezelfde verhouding bij dieren. Honderden soorten zijn onderzocht – van herten, apen tot vissen en fruitvliegjes. Daaruit blijkt dat één vijfde van dezelfde soort hooggevoelig is. Max Wolf (2008) schreef er een overzichtsartikel over. Hij stelt dat het evolutionair essentieel is dat de eigenschap bij 20% van elke soort aanwezig is, voor overleving van de soort.
3. Aparte eigenschap
Hoogsensitiviteit is een te onderscheiden eigenschap. Dat betekent dat geen enkele eerder in de psychologie beschreven eigenschap hetzelfde uitdrukt. Hoogsensitiviteit is dus niet hetzelfde als bijvoorbeeld introversie (Aron, 1997). Elke HSP heeft daarnaast andere eigenschappen, waardoor er veel onderlinge verschillen bestaan. Een belangrijk subtype is de hoogsensitieve ‘high sensation seeker‘ (HSS). Die heeft een sterke behoefte aan nieuwe uitdagingen, terwijl deze hem/haar tegelijkertijd overprikkelen (Klaaysen, 2019).
4. Breinstudies
De hersenprocessen van hoogsensitieve mensen en niet-hoogsensitieve mensen verschillen van elkaar. fMRI-breinstudies laten typerende verschillen zien (Bergsma, 2019). Dat wil overigens niet zeggen dat je met een hersenscan hoogsensitiviteit kan detecteren.
5. Actiever brein
Het hoogsensitieve brein blijkt in dezelfde situatie veel actiever dan dat van iemand die niet hoogsensitief is. Het gebruikt meer hersengebieden, benut bepaalde gebieden intensiever en legt meer verbindingen tussen hersendelen. Ook ná bewuste activiteit blijft het HSP-brein actief informatie verwerken (Acevedo, 2021). Daarom ervaren veel HSP dat het altijd onrustig is in hun hoofd.
6. Waarnemen
Hoogsensitieve mensen signaleren meer, beter en gedetailleerder. Zo blijken ze soms heel kleine bijzonderheden in een kwestie sneller te zien (Gerstenberg, 2012) en horen ze subtiele geluiden accurater (Williams, 2021).
7. Empathie
Het inlevingsvermogen van hoogsensitieve mensen is groot. Dat wordt veroorzaakt door spiegelneuronen. Dit zijn gebieden in het brein die spiegelen wat we een ander zien doen (actie) of beleven (emotie). Hoewel iedereen over spiegelneuronen beschikt, zijn deze gebieden bij HSP vaker en sterker geactiveerd. Hierdoor zijn hooggevoelige personen beter in staat zich in te leven in anderen en het perspectief en de emoties van de ander aan te voelen alsof die van henzelf zijn (Bergsma, 2019).
8. Accurater
HSP voeren accurater hun werk uit, zo lijkt onderzoek uit te wijzen. De inspanningen van hun brein leveren meer op, maar kosten ook meer energie (Gerstenberg, 2012).
9. Vergt veel
Zowel in complexe als eenvoudige situaties vergen HSP veel van hun brein. Uit een onderzoek van Aron (2010) blijkt dat de gemiddelde mens pas meer hersengebieden inschakelt als een vraagstuk buiten zijn comfort-zone ligt. Hoogsensitieve mensen schakelen altijd veel hersengebieden in. Dat kost meer tijd en energie, terwijl dat in routinezaken misschien niet nodig was.
10. Relatief vaker burn-out
HSP raken relatief vaker burn-out. Uit internationaal onderzoek (Bergsma, 2019) blijkt dat 57% van de HSP een burn-out heeft (gehad), tegenover 15% gemiddeld van alle volwassenen. Dit komt door de werking van het brein in combinatie met het sterk aanwezige verantwoordelijkheidsgevoel.
11. Omgevingsgevoeligheid
Hoogsensitiviteit wordt ook wel omgevingsgevoeligheid genoemd. Hooggevoelige mensen hebben veel last van negatieve situaties. Daarin voelen ze zich minder prettig, hebben ze vaker fysieke én psychische klachten en hun school- of werkprestaties zijn slechter. In ondersteunende omstandigheden presteren ze echter bovengemiddeld. Ze hebben dan bovendien een betere fysieke en psychische gezondheid (Pluess, 2015).
12. Geheugen
Sociale sfeer heeft effect op het geheugen van HSP. Onvriendelijke interactie heeft tot gevolg dat hooggevoelige kinderen zich deze gebeurtenis beperkter herinneren. Na contact met aardige, inlevende personen blijken hoogsensitieve kinderen een bovengemiddeld accuraat geheugen te hebben (Boyce, 2019).
13. Intensere emoties
HSP beleven in dezelfde situatie emoties intenser. Dat zijn zowel positieve emoties (blijdschap, trots, liefde, …) als negatieve, zoals verdriet en angst (Jagiellowicz, 2016).
14. Creatiever
De oplossingen die hoogsensitieve mensen bedenken zijn creatiever dan gemiddeld. Omdat ze meer opmerken en meer verbanden leggen, zien ze ook meer mogelijkheden om het probleem aan te pakken (Bergsma, 2019).
15. HSP-talenten
HSP hebben 12 kerntalenten. Door de werking van het hoogsensitieve brein zijn die van nature aanwezig, hoewel niet elke HSP ze allemaal optimaal heeft kunnen ontwikkelen. HSP die hun talenten goed herkennen, ervaren hun hoogsensitiviteit vaker als voordeel (Bergsma & Eimers, 2021).
In “Het hoogsensitieve brein” (Bergsma, 2019) lees je meer over hoe de hersenen van HSP werken en welke onderzoeken dat onderbouwen. In “Gelukkig Hoogsensitief” (Bergsma & Eimers, 2021) lees je welke talenten HSP van nature hebben en hoe ze die in kunnen zetten op verschillende levensgebieden.
Factsheet
De bijbehorende Factsheet wetenschap is als PDF te downloaden en staat hieronder als pin.
Esther Bergsma, is expert Hoogsensitiviteit, initiator van Hoogsensitief.NL en auteur van een vijftal boeken over hoogsensitiviteit. Ze verzorgt presentaties en opleiding voor professionals over hoogsensitieve mensen en kinderen vanuit een wetenschappelijke invalshoek.
