Misverstanden over hoogsensitiviteit
De eigenschap hoogsensitiviteit wordt nog niet altijd goed begrepen. Als hoogsensitieve mensen aankloppen bij een arts, psycholoog, leidinggevende of bij hun eigen familie, lopen ze regelmatig tegen onbegrip aan. De gesprekspartner weet bijvoorbeeld niet precies wat de eigenschap is of heeft er onjuiste denkbeelden.
Ik zie dat er nog veel misverstanden de ronde doen, terwijl wetenschappelijke kennis die overtuigingen makkelijk kan weerleggen. Dit zijn de zes meest voorkomende misverstanden:
Hoogsensitiviteit is prikkelgevoeligheid
HSP zijn inderdaad gevoelig voor prikkels. Ze raken door te veel of te intense prikkels snel overweldigd. Dit is echter slechts een onderdeel van de eigenschap. Vooral het scherper waarnemen van die prikkels en ze diepgaand verwerken is de kern van hoogsensitiviteit.
Iedereen is wel een beetje hoogsensitief
Bijna alle mensen zullen wel iets van de kenmerken herkennen die bij hooggevoeligheid horen. Maar dat betekent niet dat iedereen een beetje hoogsensitief is. Onderscheidend is het verwerken van informatie die op hen afkomt. Dit gebeurt op een andere manier dan bij niet-hoogsensitieve mensen. Uit dieronderzoek blijkt die tweedeling ook goed zichtbaar.
Bij die onderzoeken is gekeken hoe dieren reageren op veranderingen in hun leefomgeving, zoals bijvoorbeeld een geplaatste val in hun territorium. Een groot deel van de dieren ging daar direct op af om het te verkennen, terwijl een kleiner deel vanaf een afstandje observeerde wat er gaande was en de omgeving scande op gevaar. De verdeling tussen de meer impulsieve en de voorzichtige strategie was bij alle diersoorten 80-20%. Ook in onderzoeken over mensen komt een percentage van circa 20% naar boven.
Hooggevoeligheid is iets anders dan hoogsensitiviteit.
Susan Marletta Hart was één van de eerste Nederlandse auteurs die over de eigenschap high sensitivity schreef – zoals de Amerikaanse pionier Elaine Aron dat noemde. Susan vertaalde dit met de term hooggevoeligheid. In het Nederlands betekent dit dan ook hetzelfde als hoogsensitiviteit. De verwarring is ontstaan na publicatie van een boek van Elke van Hoof, omdat in Vlaanderen de term hooggevoelig wordt gebruikt voor wat wij in Nederland overgevoelig of over-emotioneel noemen. De uitleg dat hooggevoeligheid hetzelfde is als hoogsensitiviteit lichten we met Kerngroep HSP Professionals (waar ik samen met Susan en een aantal andere collega’s deel van uit maak) toe in dit communique. Dat mede ondertekend is door Elke van Hoof.
Vooral vrouwen zijn hoogsensitief
Het klopt dat meer vrouwen praten over hun hooggevoeligheid, maar dat betekent niet dat het bij mannen minder vaak voorkomt. Mannen ervaren echter vaak een taboe om over hun gevoelige kant te praten. Rob Oele schreef een terugblik op zijn leven als hoogsensitieve man voor www.hoogsensitief.nl. Ook het boek van Tom Falkenstein “Hoogsensitieve mannen” is een aanrader.
Je kunt maar beter niet hoogsensitief zijn
Uit onderzoek blijkt dat HSP vaker een hogere kans op burn-out hebben en relatief vaker kampen met psychische klachten. Dat komt omdat ze sterk beïnvloed worden door hun omgeving. Een slechte, niet-steunende situatie, heeft dan ook effect op hun (psychische) gezondheid en op hun prestaties. Aan de andere kant functioneren HSP beter dan gemiddeld als ze een ondersteunende omgeving hebben. Ze zijn dan creatiever, gezonder en presteren beter. HSP zijn daarom zeer waardevolle medewerkers. In “Het hoogsensitieve brein” staan tien talenten die voortvloeien uit de werking van de hersenen van HSP. Die focus op de talenten helpt veel HSP zelf ook hun eigenschap positief te ervaren.
Hoogsensitiviteit is een vorm van autisme
Gedrag van mensen met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) lijkt soms op dat van hoogsensitieve mensen. Zo kunnen ze allebei moeite hebben met veranderingen en raken ze snel overprikkeld. Uit onderzoek blijkt dat de achtergronden zodanig verschillen, dat we kunnen stellen dat het echt andere grootheden zijn. Ik schreef over de verschillen in breinwerking een artikel.
Deze misverstanden kunnen een goed begrip en adequate begeleiding van hoogsensitieve mensen en kinderen in de weg staan. Daarom is het belangrijk wetenschappelijke kennis over hoogsensitiviteit te verspreiden onder alle relevante beroepsgroepen.
