Helft hoogsensitieve kinderen heeft problemen op school
Een klaslokaal is behoorlijk overprikkelend voor een hoogsensitief kind: het hangt vol met kleurrijke materialen, geluidjes van verwarming of tikkende pennen zijn continu aanwezig, de sociale druk van de groep is voelbaar, de geur van toilet en gymtassen dringt de klas binnen en de onverwachte boze reactie van juf of meester jaagt schrik aan. Al deze prikkels voelen hoogsensitieve kinderen en verwerken zij op hun eigen intense wijze.
Niet verrassend dus – maar wel zorgwekkend – dat de helft van alle hoogsensitieve kinderen (hsk) problemen op school ervaart. Voor hen is niet het goede leerklimaat aanwezig om zich optimaal te ontwikkelen. Dit zijn de meest voorkomende problemen.
1.Faalangst. De angst om het verkeerd te doen is groot onder hoogsensitieve kinderen. Ruim 60% heeft daar last van. Hsk verwerken alle informatie en willen het vervolgens ‘goed’ doen. De optimale-optie-ambitie noemen we dat. Als ze vermoeden dat een taak of activiteit niet goed gaat, beginnen zij er liever niet aan. Zo voorkomen zij falen. Fout maken willen ze vermijden. Dat kan zijn op cognitief gebied (bijvoorbeeld sommen die er moeilijk uit zien niet willen maken, of alleen puzzels maken die ze al lang kunnen), fysiek gebied (weigeren te oefenen met fietsen) of op sociaal gebied (geen onbekende kinderen willen aanspreken). Door hun faalangst krijgen leerkrachten niet altijd een goed beeld van de vermogens van een hoogsensitief kind. Bovendien werkt faalangst zelfversterkend, waardoor onderpresteren op de loer ligt.
2.Overprikkeling. Vier op de tien hoogsensitieve kinderen heeft zoveel last van alle prikkels op school dat hem dat belemmert. Een kind dat overprikkeld is, heeft geen controle meer over zijn gedrag. Of het ontlaadt alle prikkels in bijvoorbeeld woedeaanvallen of huilbuien. Of het kind sluit zich af voor nieuwe prikkels en wordt apatisch en onbereikbaar. Beide vormen hebben effect op hoe de leerkracht en de klasgenootjes het kind zien, waardoor het kind buiten de groep kan vallen of een onjuiste diagnose krijgt (zie voor beide hieronder).
3.Lesstof sluit niet goed aan. Hoogsensitieve kinderen zijn vaak beelddenkers. De precieze aantallen zijn niet bekend, maar recente inzichten en ervaringen wijzen erop dat dit vaak samengaat. De meeste scholen bieden lesstof echter op ‘verbale’ of ‘logische’ wijze aan. Deze twee stijlen helpen beelddenkers niet bij het leren. Hoogsensitieve kinderen leren graag vanuit het grote geheel. Ze willen weten waar ze mee bezig zijn om vervolgens de details te kunnen begrijpen. Beelden helpen hen dit overzicht te krijgen. De stijl van lesgeven ondersteunt het leerproces van hoogsensitieve kinderen dus niet goed, waardoor hun capaciteiten onderbelicht blijven. Dat is ook een reden voor het volgende punt.
4.Onderpresteren. Doordat de leerstijl niet aansluit, door faalangst en overprikkeling komen hoogsensitieve kinderen niet altijd tot hun recht. Het kan lang duren voordat hun werkelijke talenten aan de oppervlakte komen. Soms speelt daar ook ‘aanpassen aan de groep’ een rol in. Vooral hoogsensitieve meisjes willen graag bij de groep horen en niet opvallen. Ze duiken daarom soms onder hun niveau. Ongeveer een derde van de ouders ziet dat zijn kind lager presteert op school. Vooral bij hoogbegaafde kinderen komt dit voor. Alle hoogbegaafde kinderen zijn hoogsensitief (maar niet alle hoogsensitieve kinderen zijn hoogbegaafd). Zij raken snel verveeld en hebben daarnaast ook met alle bovenstaande punten te maken.
5.Buiten de groep vallen. De aansluiting met kinderen uit de klas verloopt niet altijd goed. Vaak tot groot verdriet. Voor veel hoogsensitieve kinderen is harmonie en verbondenheid heel belangrijk. Ze doen hun best ‘erbij te horen’. Tegenstrijdig genoeg vallen ze juist door hun zorgzame en gevoelige karakter soms buiten de boot. Andere kinderen zien hierin een reden tot plagen (1 op de 5 hsk wordt gepest), waardoor het sensitieve kind zijn zelfvertrouwen of het vertrouwen in andere kinderen kwijtraakt. Ze begrijpen niet waarom andere kinderen zo onnadenkend en onaardig kunnen zijn. Hsk denken dieper over vriendschappen na. Wat kan leiden tot breuken tussen vrienden die moeilijk te herstellen zijn. Ook explosief gedrag na overprikkeling is een reden om buitengesloten te worden. Voor klasgenoten is het onvoorspelbaar en overweldigend. Het hoogsensitieve kind heeft echter geen controle over dit gedrag noch de vaardigheden om te communiceren over zijn uitbarstingen. Het onjuiste beeld van klasgenoten of leerkrachten blijft daardoor bestaan. Vaak vinden hoogsensitieve kinderen wel aansluiting bij gelijkgestemden of oudere kinderen, omdat ze bij hen wel hun (voorlijke) gedachten kunnen delen.
6.Verkeerde diagnose. Het (lastige) gedrag van een hoogsensitief kind wordt door leerkrachten niet altijd juist geïnterpreteerd. Druk gedrag na overprikkeling wordt aangezien voor ADHD, apatisch gedrag voor ADD of autisme en weinig aansluiting in de groep soms ook voor autisme. Deze vermoedens uitspreken naar een hoogsensitief kind leidt bij dat kind tot het gevoel dat er ‘iets mis is met hem’. En daarmee vaak tot een verergering van het gedrag: het wil het krampachtig ‘goed’ doen. Belandt het kind zelfs in het medische circuit dan bestaat het risico op onjuiste medicatie. Iets waar het zenuwstelsel van hoogsensitieve kinderen veel gevoeliger op reageert. Verspreiding van betrouwbare informatie over hoogsensitiviteit is daarom zeer belangrijk.
7.Met tegenzin naar school. Door dit alles gaat maar liefst één op de drie hoogsensitieve kinderen met tegenzin naar school. Terwijl kinderen en zeker hoogsensitieve kinderen, van nature leergierig zijn. Genoeg reden om te kijken hoe we school ook voor hoogsensitieve kinderen tot een prettig leerplek kunnen maken.
In het boek Hoogsensitieve kinderen meer informatie en tips over de problemen op school. Bestel hem hier.
Onze zoon is 19 jaar. Voorheen is autisme gediagnostiseerd en beeldenken. Onlangs is vastgesteld dat het geen autisme is maar hoogsensitiviteit HSP.
Op het speciaal voortgezet is hij gestrand. Er werd niets met hem gedaan. Zijn leren ging achteruit in plaats van vooruit. Het sloot ook totaal niet aan bij onderwerpen die hem interesseerden, zoals geschiedenis. Gevolg is dat hij geen startkwalificatie heeft. En ook geen test heeft gehad welke beroep(en) hij graag zou willen doen en daarin geen opleiding heeft gedaan. Ook was er geen begeleider voor hem. Hij is afgehaakt en gamed veel en heeft geen baan. Inmiddels heeft hij wel zijn rijbewijs gehaald. Hij wil net als anderen zijn en heeft geen zin in alle zorg en ondersteuning. Hij wil niet meer gevoelig zijn voor stemmingen van anderen.
In de zorg en ondersteuning lopen we er tegen aan dat men voor onze zoon nog de diagnose autisme aanhoudt en het daar dus ook niet goed gaat.
We hebben een Wajong uitkering aangevraagd, maar deze is afgewezen. We hebben deze nu opnieuw aangevraagd en dat loopt nog. Ook hier speelt het autisme verhaal. Zijn er meer mensen die tegen het niet krijgen van een Wajong aan lopen?
Is er iemand die weet of er het noorden van het land een school of een opleiding voor onze zoon is, zodat hij een diploma kan halen?
Welke beroepen zijn geschikt voor onze zoon?
Wat zitten jullie in een lastige situatie, Anja. Jullie zoon lijkt tussen wal en schip te zijn gevallen. Terwijl hij nu een goede begeleider heel erg nodig heeft. Mijn ervaring is dat als hoogsensitieve jongeren ergens voor gemotiveerd zijn, ze opeens groeien en bloeien.
Hij is natuurlijk afgehaakt na dit alles, maar een goede begeleider kan toch echt de oplossing zijn. Iemand die goed begrijpt wat HSP is en die samen met jullie zoon datgene kunnen vinden waar hij echt blij van wordt.
Als je je woonplaats mailt naar info@hoogsensitief.nl kan ik kijken of ik een goede begeleider in de buurt ken.
Hartelijke groet, Esther
Bedank voor je raad. We gaan ook kijken onder ‘Vinden’ op deze website.
Ik zou graag een basis school willen starten voor hsp kinderen. Na een zeer ongelukkige basis schooltijd van mijn dochter zou ik dit graag voor hsp kinderen willen doen. De onzekerheden die bij zulke kinderen ontstaan belemmerd hen om hun kwaliteiten, die juist vaak bijzonder mooi zijn te ontwikkelen. Dit vind ik ontzettend treurig want juist deze kinderen kunnen naar mijn mening iets moois in de wereld bijdragen. Ik kan dit niet alleen.. Ik zoek mensen, zelf ook hsp die mee willen denken hoe we het liefst overal in Nederland een basis school, het liefst een doorlopende school tot 18 jaar kunnen realiseren.
Wat een mooi idee, Bianca. Ken je de IBBO scholen al? Die doen iets soortgelijks.
Hoi Bianca , allereerst een top idee . Ik zelf ga beginnen als kindercoach , specialisme in het hsk kind. Ik zelf ben hsp en voel hsk kinderen heel snel aan. Ik sta hiermee nog onderaan de ladder zeg maar. De hsk kinderen worden zeer moeilijk herkend op scholen en eerder afgeschilderd als “ onhandelbaar en vervevelend. Mijn doel is dan ook om op dergelijke scholen deze doelgroep te gaan observeren om te onderzoeken waar ze mee kampen , wat er nodig is om hun talenten te laten ontdekken en te ontwikkelen. Mijn doelgroep is dan ook voor kinderen van circa vanaf 4 jaar , om zo snel mogelijk een verslag te kunnen samenstellen. Ideeen van meerdere personen bij elkaar te voegen , lijkt mij een school te openen door heel Nederland waar deze kinderen , kind kunnen zijn, zonder overprikkeld te raken, zich kunnen ontladen of juist zich even terug kunnen trekken in snoozel ruimtes . Jou idee is geheel terecht . Hsk en autisme ligt ook dicht bij elkaar , en ook een combi van deze 2 kan mogelijk zijn
Heel herkenbaar. Mijn dochter van 8 jaar vind school stom. Ze wil ook eigenlijk niet heen. Ze weet dat ze heen moet, maar leuk vindt ze het zeker niet. Ze is vooral verdrietig als ik weg ga en zij achterblijft bij de juf. De andere kinderen gaan allemaal op hun plek zitten maar onze dochter staat verdrietig bij de juf. Ik zou wel erg graag tips willen ontvangen zodat ook zij met plezier naar school gaat..
Wat ik hier lees is exact waar mijn hoogsensivtieve zoontje in verkeerd al aantal jaar ,ik als alleenstaande moeder(HSP-er) ben ten einde raad,ik leef al aantal jaar zo in een gevecht tegenover reguliere zorg en zijn school,hij zit inmiddels op cluster 4 onderwijs ivm zijn woedde aanvallen ivm overprikkeling,hij is getest ADHD,Autisme enz. nog tijdje onterecht aan ritalin gezeten in 2 jaar tijd al 4 scholen gehad ikzelf zo vaak met allemaal mensen om de tafel gezeten waaronder iemand van een sociaal jeugdteam,pshycholoog,psygiater enz. een voor een dreigde ze met mediacatie of als ik niet mee zou werken er andere maatregelingen genomen werden,mijn kind heeft al vele zorginstellingen gezien ik zit terwijl ik dit schrijf te huilen met een enorm zeer hart,al zo vaak heb ik verteld hoe het werkt met hoogsensivtief HSP enz maar word niet serieus genomen en mijn kind komt zo maar niet verder ,is enorm onzeker en achterdochtig hierdoor geworden ik heb paar maanden geleden een onderwijs consulent erop gezet omdat mijn kind al een jaar thuis zat en geen van allen wisten wat ze met mijn kind aan moesten,op mij werd het ook gegooid omdat ik tegenwerkende moeder was enkelt omdat ik constant vertelde dat mijn kind zeer hoogsensivtief is en daar door woedde heeft ,energie van anderen voelt ,juist op een school met kids ADHD autisme nog meer overprikkelt raakt ,hij een sterk rechtvaardigsheids gevoel heeft waardoor hij goud eerlijk is maar daardoor ook eerlijk nar iemand kan zijn waardoor het hard aankomt voor de ander
ik ben momenteel ten einde raad ik weet niet meer bij wie ik aan kan kloppen ,hij zit nu inmiddels bij een andere zorginstelling maar daar gebeuren dingen die niet kunnen onproffessionele hulp ,totaal geen feedback naar mij toe ,ik ken de begeleiders niet ,ik mail me kapot voor contact al meerdere keren gevraagd voor een afspraak daar maar ze vinden me maar lastig en ik hoor niets meer ook de jeugd proffesional heeft hier de ballen verstand van van de week was het zo erg dat ik me zo machteloos voelde omdat ik voor de zoveelste keer niet serieues genomen werd of niet beantwoord werd dat ik een uitbarsting had in tranen en woedde en dat ik snel mijn vriendin belde ik als alleenstaande heb het momenteel zwaar hiermee ,omdat ik alles alleen op mijn schouders draag en ik constant hierin zorg school tegen me heb ,en wanneer ik erover praat en vertel hoe het zit ze denken dat ik gek ben en dit is nog niet alles maar is nu al een behoorlijk verhaal ik hoop dat iemand die dit leest mij kan helpen of tips en advies kan geven ? ik weet het niet meer en eigenlijk een grote schreeuw om EENS de JUISTE hulp ik en mijn kinderen gaan er aan kapot
liefs sabrina
Beste Sabrina,
Ik kan je niet helpen, omdat ik niet in die wereld zit. Maar ik wil je wel laten weten dat ik met pijn jouw verhaal heb gelezen en God vraag jou te verlossen en je te helpen bij deze strijd.
We kloppen vaak bij allerlei deuren en instanties aan, maar beseffen ons soms niet dat God Degene is Die ons kan helpen en de juiste personen/hulpbronnen op ons pad kan brengen.
Ik weet niet of je gelovig bent, maar ik vraag je, uit eigen ervaring, jou te wenden tot God. De Enige God, Die geen kind of deelgenoot heeft, De Schepper van jou, mij en jouw lieve zoon.
Vraag Hem oprecht om leiding en hulp. Hij zal het juiste op je pad brengen.
Geloof me hierin. Dit is waarmee ik je kan helpen.
Roep Hem aan met; God, De Schepper die geen deelgenoot en geen kind heeft leid mij naar de waarheid en help mij en mijn zoon in deze strijd. U ziet mijn leed en pijn, verlos mij.
Dat het erg moeilijk is om een school te vinden die aansluit bij de behoeften van je kind hebben wij ook ondervonden. na lang zoeken hebben wij toch een school gevonden buitenaf met dieren, kleinschalig en veel aandacht/beweging voor de kinderen. Ze gaan vaak het bos in en 1x per week naar een boerderij. sinds onze dochter op De Hofakker zit is ze een ander kind geworden. ze lacht weer veel, zingt en gaat met plezier naar school.
Wat fijn te horen dat deze school haar zo veel goed doet. Het verschilt erg per (hoogsensitief) kind wat de belangrijkste behoefte is. Maar vaak zijn het ongrijpbare punten zoals je veilig en prettig voelen. Fijn dat jullie deze school hebben gevonden.
Beste Esther,
In je boek stel je dat alle hoogbegaafde kinderen hoogsensitief zijn. Op basis van welk (wetenschappelijk) onderzoek baseer je dit? Ik ben zelf orthopedagoog in het Speciaal Onderwijs en heb bijvoorbeeld hoogbegaafde kinderen hier die een stoornis binnen het Autisme spectrum hebben. Zijn deze kinderen dan naast ASS ook hoogsensitief? Ik weet dat er een overlap is tussen ASS en HSK, maar ook duidelijke verschillen. Ik zie graag je reactie tegemoet!
Groeten van een HS-mama (met een HSK van 3)
Hallo Danielle, Dat is gebaseerd op hoe Tessa Kieboom naar dit onderwerp kijkt: zij benoemd het ‘zijnsluik’ als een belangrijk onderdeel van hoogbegaafdheid. En in het Delphi-model Hoogbegaafdheid staat ‘hoogsensitief waarnemen’ als een kenmerk van hoogbegaafdheid. In het boek Hoogbegaafde volwassenen, van Nauta en Van de Ven, wordt een percentage van 87% genoemd van hoogbegaafden die ook hoog op de HSP schaal scoren. Francisca Scholten heeft veel geschreven over het geven van de diagnose autisme bij hoogbegaafden (http://home.deds.nl/~f.scholte/samenvattingen_NL.html) Zij stelt dat de kenmerken van hoogbegaafdheid vaak aangezien worden voor autisme en dat een deel van de gegeven diagnoses dan ook niet terecht is. Dat blijkt ook uit onderzoek van James Webb (in de USA). Hetzelfde geldt voor hoogsensitiviteit. De overeenkomsten in gedrag zijn er, maar de achtergronden verschillen. Zie ook mijn blog ‘autisme of hoogsensitiviteit’. De grootste verschillen zijn: inlevingsvermogen (dat bij ASS beperkt en bij HSK juist heel groot is) en grote geheel zien. Waar ASS kinderen blijven steken op details, zien hsk ook veel details, maar streven ze ernaar die in het grote geheel in te passen. Dit is heel beknopt het verschil.
Mijn dochter heeft hier ook last van. Ze word geprikkelt door alles wat om haar heen gebeurd. Ik geef haar sinds 2 maanden vitamine b12 tabletjes. 1000mcg (methyl)
Deze kosten 10 euro bij de kruidvat.
Ze is een heel ander kind geworden sinds ze die tabletjes krijgt. Haar schoolprestaties gaan vooruit en ze lijkt zich veel minder druk te maken om alles om haar heen. Ik zou dit iedereen aanraden.
Kan dan geen kwaad
Hallo Esther,
Onze dochter van 12 is hsp. Ze is dit schooljaar begonnen op gymnasium, met de nodige begeleiding omdat het erg wennen is van basisschool naar voortgezet. Nu mist ze vaak lessen, omdat haar hoofd zo vol zit door de overprikkeling van de klas en leraren en huiswerk, enz.
Dit wordt een jaar waarin we gaan bekijken wat zij nodig heeft, school heeft geadviseerd om met haar naar de schoolarts te gaan, maar heb jij enig idee wat zij dan voor mijn dochter kan betekenen? Wat is jouw ervaring hiermee en heb je nog handvatten voor ons?
Groetjes,
Adèle
Hallo Adele,
Heel herkenbaar wat je beschrijft. Veel hoogsensitieve kinderen moeten erg wennen aan de middelbare school. Om je dochter goed te kunnen helpen denk ik dat het fijn zou zijn als iemand met haar meekijkt die verstand heeft van hoogsensitiviteit. Diegene zou dan eerst met haar in kaart kunnen brengen waar ze precies last van heeft. Raakt ze overprikkeld door de fysieke prikkels, zoals alle geluiden en geuren die je in zo’n grote school hebt? Of heeft ze vooral last van alle stemmingen die ze van leraren en klasgenoten aanvoelt? Of komt bij haar de overprikkeling meer voort uit de interne druk die ze zichzelf oplegt. Heeft ze het gevoel dat ze alles perfect moet doen en is ze bang om te falen? Na die analyse kan je gerichte hulp voor haar inzetten.
Vaak helpt het al veel voor een kind om te begrijpen waarom het soms te veel wordt. Het voelt zich dan minder ‘raar’ en daarmee valt ook wat druk weg.
Kan je hier wat mee? Je bent natuurlijk ook welkom in de praktijk!
Hallo Esther, onze dochter heeft vanaf begin dit schooljaar een begeleidster die haar hierin goed begeleid. Zij is zelf ook hsp en kan heel goed vertalen naar school wat onze dochter nodig heeft of wat werkt voor haar. Zij hebben wekelijks een gesprekje om te zien hoe het gaat en waar mijn dichter tegenaan loopt. Dit werkt goed en is fijn!
Inwendige onrust speelt vaak op, angst voor het niet goed presteren en bang om verslagen e.d in te leveren….
Onzekerheid is groot bij haar, hoe kunnen we haar hierin ondersteunen?
Luister naar haar zorgen. Wuif ze niet weg. Maar laat haar ook zien dat ze al wel veel goed kan. In mijn boek lees je ook over growth mindset. Hierbij benadruk je dat een mens alles moet leren. En dan bij leren ook fouten horen. Leg je eigen reactie op fouten ook eens onder de loep. Neemt ze wellicht haar kritische houding van iemand over?
Hallo Esther,
Wat een geweldig artikel. Alle symptomen waar ik al jaren tegenaan loop in 1 artikel vervat. Mijn zoon kreeg al vanaf zijn 4e jaar het stempel dat hij “niet goed” was. Buitenaf werden er diagnoses ADHD/PDD-NOS gesteld, werd hij verplicht om medicatie te slikken op school en uiteindelijk genegeerd / weggestuurd. Na 4 jaar regulier onderwijs en 1,5 jaar speciaal onderwijs moet ik wederom op zoek gaan naar een andere school. Ik kan daar wel wat hulp bij gebruiken. Ben benieuwd wat jij daarin zou kunnen betekenen. Hoe kom ik daar over met jou in contact? Groet, Francien.
Hoi Esther,
Wij ervaren al een tijd problemen op de school van onze dochter. De school is behoorlijk prestatiegericht. De basisschool waar onze kinderen nu op zitten is een gewone reguliere basisschool. Wat ik mij afvraag, welk type school zou nou het beste bij hsk passen? Vrije school of jenaplan of… wij zijn namelijk op zoek naar een andere school want ik voel dat er zoveel meer in onze dochter zit wat er niet uit komt. Ze voelt zich niet veilig genoeg. En zo kan ik nog wel even doorgaan.
Afijn, ik ben benieuwd naar jouw antwoord. Alvast bedankt.
Groeten,
Sanneke
Hallo Sanneke, Wat vervelend dat je dochter zich niet veilig voelt op school. Dat is een belangrijke voorwaarde om goed te kunnen leren. Het staat of valt vooral met de (band met de) leerkracht die een kind heeft. Een hsk voelt goed aan hoe de meester of juf in zijn vel zit en als het niet klikt, kan een hsk daar veel last van hebben. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar het type onderwijs dat het beste past bij hsk. Dat hangt ook af van de overige eigenschappen die het kind bezit. Een Jena-plan school is voor hsk vaak fijn omdat je je eigen tempo aan kan houden, maar kinderen die niet goed om kunnen gaan met die vrijheid, die niet goed kunnen plannen of eindeloos blijven doorwerken om iets perfect te krijgen, kunnen juist verzuipen op zo’n school. Het belangrijkste is denk ik een school te kiezen waar je kind zich prettig voelt en waar leerkrachten aandacht hebben voor het individuele kind. Ik hoop dat jullie zo’n school voor je dochter vinden. Veel succes.
Wat doe je met school als ze niet in hoog sensitiviteit geloven en het liever bestempelen als autisme zelfs na een diagnose HSP. Hoe krijg je hulp als je kind voor 99% aan de kenmerken voldoet, waar kun je aanklopen voor ondersteuning? Ik zou zo graag de wetenschappelijke stempel krijgen zodat mijn kind ook de juiste hulp krijgt bij de dingen waar hij nu tegenaan loopt.
Hoogsensitiviteit wordt niet vastgesteld, omdat het – gelukkig – geen diagnose is. Dat maakt het echter ook lastig de juiste hulp te krijgen. Er zijn wel een aantal hulpverleners die gespecialiseerd zijn in hoogsensitiviteit (waaronder ikzelf), zij kunnen je helpen de juiste stappen te bepalen.