Marc (6) heeft weinig aansluiting met de kinderen uit zijn klas. Als de jongens voetballen zit hij graag in de klas achter de computer rekenspelletjes te doen. Als het dagprogramma verandert vindt hij dat heel lastig. Hij kan dan boos worden en de les verstoren. Meester weet niet hoe hij Marc moet aanpakken. Hij vermoedt autisme. Zijn ouders herkennen dit echter niet.

Gedrag van hoogsensitieve kinderen lijkt soms op dat van autistische kinderen. Toch staan hoogsensitiviteit en autisme mijlenver uit elkaar. Hoe kan het dan toch met elkaar verward worden?

1. Diagnose

ASS (Autisme Spectrum Stoornis) is een diagnose die wordt gesteld op basis van de DSM-5. Om de diagnose autisme te kunnen stellen, moet er sprake zijn van A) beperkingen in de sociale communicatie en interactie en B) repetitief gedrag en specifieke interesses. Voor beide punten wordt concreet gedrag genoemd en sommige punten daarvan lijken inderdaad op het gedrag van hsk.

Vriendschappen
Zo staat er bijvoorbeeld “Beperkingen in het ontwikkelen, handhaven, en begrijpen van relaties”. Soms lijkt daar bij hoogsensitieve kinderen sprake van te zijn. Zij vallen namelijk soms buiten de groep. Vaak omdat ze niet begrijpen waarom andere kinderen zo onnadenkend zijn, pesten of schelden. Dat kan zelfs een reden voor hen zijn om vriendschappen te verbreken. Ook kan het zijn dat hun gevoelige aard raar gevonden wordt en dat zij daarom buitengesloten worden. Hsk trekken zich dan terug in hun eigen wereld. Op het oog lijken deze gedragingen op die van autistische kinderen.

Routines
Een ander voorbeeld van autistisch gedrag volgens de DSM is “Het vasthouden aan hetzelfde, het op rigide manier vasthouden aan routines”. Ook hoogsensitieve kinderen vinden veranderingen vervelend. Zij houden van routines, omdat ze dan geen energie kwijt zijn aan het verwerken van prikkels die nieuwe situaties altijd opleveren. Zowel hsk als autistische kinderen kunnen boos worden als dagritmes of afspraken veranderen.
Gevoeligheid
Ook de overgevoeligheid voor zintuigelijke prikkels komt overeen. Zowel hsk als ASS-kinderen kunnen zeer gevoelig zijn voor geluid, licht en irritaties op de huid.
Interesses
Bijzondere interesses, die kenmerkend zijn voor autistische kinderen, zoals alles weten van spinnen in Amerika of stoomtreinen in Europa, hebben hsk soms ook. Vaak zijn die kinderen ook hoogbegaafd. Zij zoeken dan uitdaging in hun hobby. Voor buitenstaanders lijken dat vreemde hobby’s.

 

2. Gedrag of achtergrond

Is gedrag echter wel een goede graadmeter voor het stellen van een diagnose? Is het niet zinvoller te kijken naar de achtergronden van dat gedrag? Dat maakt veel meer duidelijk wat er mis gaat bij een kind én waar het behoefte aan heeft.
Bij autisme is sprake van een stoornis die terug te voeren is tot drie hoofdproblemen:
a. Centrale coherentie. Mensen met autisme vinden het moeilijk het grote geheel te zien. Ze zien de details, maar kunnen daar niet het hele plaatje mee maken. Daarom hebben zij weerstand tegen veranderingen. Als de vaste structuur ontbreekt, begrijpen ze de context helemaal niet meer;
b. Executieve functies. Het plannen en organiseren van taken is moeilijk voor hen. Ze hebben geen overzicht om de losse delen in de juiste volgorde te kunnen doen. Autistische kinderen hebben begeleiding nodig bij wat ze wanneer, hoe en met wie moeten doen;
c. Theory of Mind. Mensen met autisme vinden inleven in de ander moeilijk. Het aanvoelen van emoties lukt vaak wel (de emotionele empathie), maar de cognitieve empathie (het begrijpen van het perspectief van de ander) is vaak lastig. Ze hebben daarnaast moeite met het interpreteren van non-verbale communicatie. Hierdoor kunnen problemen in de sociale communicatie ontstaan.

3. Hoogsensitiviteit

Hoogsensitiviteit is geen diagnose maar een eigenschap. Hoogsensitieve mensen zijn gevoelig voor prikkels en verwerken die intens.

Inleven
Hoogsensitieve kinderen kunnen zich bij uitstek inleven in anderen. Zij hebben juist een sterke Theory of Mind. Zij voelen heel goed aan hoe iemand zich voelt en bewegen daarin mee. Die grote hoeveelheid emotionele prikkels kan zelfs zo overweldigend zijn dat hsk zich afsluiten van sociaal contact. Dit gedrag lijkt misschien op het afsluiten van contact door een autistisch kind, maar heeft bij hoogsensitieve kinderen een andere achtergrond. Een autistisch kind heeft eerder baat bij uitleg over sociale interactie, terwijl een hoogsensitief kind baat heeft bij het leren afsluiten van prikkels.

Overzicht
Intense verwerking betekent dat binnenkomende informatie verbonden wordt met bestaande. Hoogsensitieve kinderen denken (en leren!) vanuit het grote plaatje. Zij willen snappen hoe iets in elkaar zit. Hun centrale coherentie is dus sterk. Daardoor hebben ze vaak ook wijze inzichten en creatieve oplossingen. Als ze te veel prikkels of informatie te verwerken krijgen, kunnen ze echter, net als autistische kinderen, blokkeren.

4. Hulp

De diagnose autisme lijkt minder aan de orde als een kind zich cognitief kan inleven in anderen en het grote geheel (van informatie) kan zien. Ook al lijkt het gedrag op autisme, het komt dan kennelijk voort uit andere oorzaken en de oplossing ligt daarom ook elders. Hoogsensitieve kinderen hebben andere begeleiding nodig dan autistische kinderen. Kijk dus naar de achtergronden van gedrag en stem daar de begeleiding op af.

5. Wat kan je als ouder doen?

Een hoogsensitief kind kan soms ernstig probleemgedrag vertonen. De behoefte aan hulp is dan groot. Daardoor focus je, logischerwijs, op negatief gedrag. Vertel aan de hulpverlener echter ook alle positieve kanten van je kind. Vertel welke kwaliteiten je kind heeft en hoe het zich op goede dagen gedraagt. Daardoor ontstaat een beter beeld en voorkom je onjuiste diagnoses. Want uiteindelijk gun je je kind de hulp die het nodig heeft.

In dit artikel uit 2018 wordt de werking van de hersenen van hoogsensitieve mensen vergeleken met die van mensen met autisme. De hier benoemde verschillen zijn daarin voor een deel terug te zien.

Autistisch of Hoogsensitief Kind
Please follow and like us:

Pin It on Pinterest