“Sarah komt met een lach op haar gezicht uit school. Haar moeder haalt opgelucht adem. Ze verheugt zich op een gezellig moment met haar twee kinderen. Wat drinken, koekjes bakken misschien, of samen knutselen. Ze zijn echter nog niet over de drempel of Sarah ontvlamt in woede. Haar zusje krijgt een duw omdat ze ‘dom’ doet. De schooltas smijt ze in de hoek en Sarah ploft op de bank. Ze wisselt de hele middag geen woord met haar moeder.”

“Stijn weet ’s ochtends niet goed wat hij op zijn brood moet nemen. Zijn vader zegt dat hij nu een keuze moet maken, want anders komen ze te laat op school. Stijn ontploft. Hij gooit met het pak hagelslag en gaat onder de tafel zitten. Hij wil niet meewerken bij het aankleden. En zo komt hij, tot grote frustratie van zijn ouders, weer te laat op school”.

“Robin is met haar ouders op bezoek bij opa en oma. Oma geniet ervan haar kleinkind te verwennen. Ze vraagt honderduit, maar geeft Robin niet de tijd om te antwoorden. In de tussentijd komt ze steeds maar weer aan met nieuwe lekkernijen. Na een uurtje wordt Robin ineens boos. Niemand begrijpt waarom. Het was toch zo gezellig?”

Topje ijsberg
Gedrag dat een kind vertoont is het topje van de ijsberg. Het is de zichtbare uiting van onderliggende processen. Als je alleen reageert op de woedeaanval van je kind, negeer je dus het grootste deel van die ijsberg.

Boos zijn is nuttig
Een boze bui ontstaat nooit zomaar. Elk gedrag ontstaat uit een behoefte. In die zin heeft eigenlijk elk gedrag een positieve intentie. Het is bedoeld om iets te bereiken. Een woedeaanval is vanuit de positie van het kind gezien dan ook nuttig. Zo helpt boosheid bij het aangeven van je grenzen. Daarnaast kan het de drukte in je hoofd verminderen. En het vermindert je gevoel van frustratie.

Overload
Het nadeel van een woedeaanval is dat het meestal niet helpt bij het tot stand brengen van een goed gesprek. Deels komt dat doordat het kind vaak overprikkeld is op zo’n moment. Het kan dan letterlijk geen nieuwe informatie tot zich nemen. In de sociale interactie is een woedeaanval dus minder adequaat. De vraag is dan hoe je boze buien van je kind kunt voorkomen.

Waterval
Een kind straffen voor zijn woedeaanval is als een hekje plaatsen om een waterval te stoppen. Als je het achterliggende proces niet aanpakt, zal het water gewoon over de rand blijven stromen. Als de redenen om boos te worden blijven bestaan, zal een nieuwe uitbarsting niet lang op zich laten wachten.

“Noah kan ontzettend boos worden. Als hij eindelijk weer rustig is, heeft hij daar veel spijt van. Hij wil het dan echt weer goed maken. De volgende dag barst hij echter net zo makkelijk weer in woede uit.”

Behoefte achter gedrag
Het is dus belangrijk om het achterliggende proces te leren herkennen. Wat maakt dat je hoogsensitieve kind zo boos wordt?Om gedrag beter te begrijpen onderscheid ik: eigenschap – effect – behoefte – gedrag (in navolging van Annek Tol die ‘eigenschap, effect en overlevingsstrategie’ onderscheid in haar boek (2014)). De eigenschappen die horen bij hoogsensitiviteit kunnen bepaalde effecten hebben. De belangrijkste effecten worden in het boek Hoogsensitieve kinderen behandeld: overprikkeling, laag zelfbeeld en faalangst.
Zo kan de eigenschap ‘gevoeligheid voor prikkels’ onder andere leiden tot het effect ‘overprikkeling’. Die effecten leiden vervolgens tot een bepaalde behoefte. Een kind dat overprikkeld is, heeft bijvoorbeeld de behoefte om zich te ontladen of om zich te beschermen. Als de behoefte tot ontlading het grootst is, kan het gedrag een woedeaanval of een huilbui zijn. Als de behoefte aan bescherming tegen prikkels groter is, dan zal het kind zich eerder apathisch gedragen.

Eigenschap Effect Behoefte Gedrag
Prikkelgevoeligheid Overprikkeling Ontlading Woedeaanval
Intense verwerking Blokkeren bij keuze Grenzen aangeven Woedeaanval
Prikkelgevoeligheid Emoties aanvoelen Ontlading Woedeaanval

 

Hoogsensitief
De eigenschap hoogsensitiviteit speelt dus een rol bij uitbarstingen. In de eerste plaats omdat hoogsensitieve kinderen sneller overprikkeld raken. Zij krijgen zoveel prikkels binnen dat hun verwerkingscapaciteit snel overvoerd raakt. Ten tweede voelen ze ook alles diepgaander. Ervaringen roepen sneller emoties bij hen op. En die voelen ze intens. Niet alleen boosheid, maar zeker ook verdriet, angst of schaamte kunnen tot woedeaanvallen leiden.

Waarom werden Sarah, Stijn en Robin boos?
Een woedeaanval kan dus ontstaan vanuit overprikkeling. Dat was bij Sarah in het voorbeeld hierboven het geval. Zij was op school zo overprikkeld geraakt, dat zij zich thuis moest ontladen. Stijn blokkeerde toen hij een keuze moest maken voor het soort beleg. Veel hoogsensitieve kinderen associëren zo sterk tijdens het maken van een keuze dat ze de draad kwijtraken en blokkeren. Als je hen dan onder druk zet, leidt dat tot een woedeaanval.

Wat gebeurde er dan bij Robin? De boze bui kwam ogenschijnlijk uit het niets. Wellicht voelde Robin, net als zoveel hoogsensitieve kinderen, de emoties van oma. Misschien was dat boosheid of verdriet waar in de familie niet over gepraat wordt. Die emoties overspoelen een kind. Ze weten niet hoe ze daarmee om moeten gaan. Of misschien raakte zij gefrustreerd omdat oma vragen stelde, maar haar niet de kans gaf te antwoorden. Die vragen roepen emoties op, die ze niet kan delen, omdat ze daar geen gelegenheid voor krijgt.

 

Voorkomen
Het voorkomen van overprikkeling is veel effectiever dan het indammen van een woedeaanval. Als je weet welke behoefte aanleiding is voor de boze buien, kan je jouw kind helpen die behoeftes op een andere manier te vervullen of misschien zelfs het effect voorkomen.
Concreet: bekijk je kind zich kan ontladen (zonder anderen pijn te doen) of hoe die overprikkeling voorkomen kan worden.
In de tweede plaats, en dat is vaak effectiever, help je kind leren omgaan met emoties. Alle frustraties, ongemakken en verdriet stapelen zich op tot een woedeaanval. Het uiten van emoties (verbaal of non-verbaal) zorgt ervoor dat die opstapeling op tijd stopt. Ook helpt het spanning in het lichaam, en daarmee fysieke klachten, te verminderen. Het zoeken naar het juiste moment en de juiste vorm van ontlading is daarmee een belangrijk proces.

Opvoeden doe je niet tijdens een woedeaanval, maar in de periodes daartussen.

Is jouw kind ook vaak boos? Deel je verhaal hieronder.

Zie ook blog: Straf? Nee, begrip
Lees meer over het BABA-model in Hoogsensitieve kinderen.

Boos Hoogsensitief Kind. Help je kind. Opvoeden doe je tussen de woede aanvallen door. HSP.
Boos Hoogsensitief Kind - Hooggevoelig - HSK - HSP
Please follow and like us:

Pin It on Pinterest