Hoe ervaar jij de feestdagen? Geniet van je het gezelschap en de verbinding? Of raak je vaak zo overprikkeld dat het alleen nog maar overleven is?
Overprikkeling
Als je overprikkeld bent geraakt, betekent dat eigenlijk gewoon dat je brein alle informatie die binnenkomt niet meer kan verwerken. Je brein slaat op tilt en prikkels die nog binnenkomen, leiden tot steeds meer stress bij jou. Je hebt dan weinig controle over je gedrag. Grote kans dat je op zo’n moment prikkelbaar reageert op je familie of zelfs om een kleinigheid in woede uitbarst. Heel vervelend, maar ook heel logisch als je overprikkeld bent.
4 redenen van overprikkeling tijdens de feestdagen
HSP nemen veel waar en verwerken al die informatie diepgaand. Daardoor ervaren ze een intensere impact. Een gevolg hiervan is dat hoogsensitieve mensen relatief snel overprikkeld raken. In het dagelijks leven en tijdens de feestdagen. Dit zijn de redenen waarom je overprikkeld als HSP snel overprikkeld raakt tijdens de feestdagen:
- Er zijn veel prikkels. Dat kan gaan om de kerstliedjes op de radio, schreeuwende kinderen, de geuren van verschillende gerechten of van de kerstboom, de flikkerende lichtjes van alle versieringen, maar bijvoorbeeld ook om alle emoties van de aanwezigen.
- Je wilt het voor iedereen goed doen. De sterke sociale check noemen we dat. Je voelt niet alleen de emoties van iedereen, maar bent ook geneigd het iedereen naar de zin te maken en voor de harmonie in de groep te zorgen. Dat kost heel veel energie.
- Je verantwoordelijk voelen. Veel HSP hebben een groot plichtsbesef. Van te voren heb je wellicht al een idee over hoe de dag eruit zou moeten zien. Je wilt er hoe dan ook voor zorgen dat het diner heerlijk is, iedereen een passend cadeautje heeft en je outfit perfect is.
- Je reserves zijn op. Je ervaart eerder stress als HSP. Aan het eind van het jaar ben je waarschijnlijk al behoorlijk moe en de stress van alle voorbereidingen komt daar nog eens bij. Dat maakt dat je minder flexibel reageert op onverwachte situaties (die natuurlijk altijd ontstaan op zo’n feestdag).
Persoonlijk Prikkel Preventie Plan (P4)
Elk hoogsensitief persoon raad ik aan om uit te zoeken voor welke prikkels je vooral gevoelig bent. In het boek Gelukkig Hoogsensitief staat een oefening waarmee je voor tien zintuigen in kaart kan brengen van welke prikkels je last hebt.
Voorafgaand aan de feestdagen is deze kennis helemaal onmisbaar. Weet je bijvoorbeeld dat vooral de vele geluiden overprikkelend voor jou zijn? Neem dan een koptelefoon met noise cancelling mee, zodat je af en toe even de geluiden uit kan schakelen en tot rust kunt komen. Zijn vooral alle emoties van anderen voor jou overweldigend? Misschien is het dan fijn om met een kleiner gezelschap af te spreken of wat korter. Ook kan een wandeling tussendoor heel prettig zijn om even je hoofd weer leeg te maken. Is jouw tastzintuig vooral heel gevoelig? Heb je bijvoorbeeld snel last van kriebelende kleding? Kies dan voor een feestelijke, maar comfortabele outfit. Je denkt misschien ‘dat kan wel voor een dagje’. Maar juist op zo’n prikkelrijke dag, raak je sneller geïrriteerd door die wollen trui of dat glitterblousje.
Balans tussen zorgen voor anderen en voor jezelf
Zorgzaamheid is een heel mooie eigenschap. Jij bent waarschijnlijk vaak degene die de gastvrouw helpt in de keuken, of het kind dat overstuur is even afleidt. Door je opmerkzaamheid en je wens het anderen naar de zin te maken, ben je vaak de eerste die opspringt. Dit is tegelijkertijd ook een reden waarom de feestdagen zo vermoeiend voor je zijn. Probeer daarom je eigen belangen net zo zwaar te laten wegen als die van de anderen. Heeft de gastvrouw hulp nodig, maar heb jij net al de feesttafel gedekt? Laat dan iemand anders deze keer helpen en neem zelf even rust. Daarvoor is het belangrijk dat je regelmatig even echt voelt hoe het met je gaat.
Temper je verantwoordelijkheidsgevoel
Jij bent niet de enige die verantwoordelijk is voor een gezellige dag. Alle aanwezigen dragen daaraan bij. Soms loopt het anders en kan je voor je eigen gezondheid beter accepteren dat het anders gaat, dan over je grenzen te gaan om alles te ‘redden’. Veel HSP raken teleurgesteld als anderen niet zien of niet waarderen dat ze heel veel taken op zich genomen hebben. In plaats van nog meer te doen, is het vaak een betere strategie om ook anderen hun deel te laten doen. Stel ook je doelen niet te hoog. Jouw idee van een perfecte kerstdag met én een heerlijk, uitgebreid diner én diepgaande gesprekken én spelletjes waaraan iedereen meedoet, is wellicht niet realistisch. Probeer je verwachtingen wat meer los te laten en open de dag in te stappen. Dan ben je meer ontspannen en kan je beter genieten.
Plan je rustmomenten
De manier waarop je hoogsensitieve brein informatie verwerkt, kost veel energie. Het levert ook veel voordelen op (zoals verbanden zien, risico’s signaleren en creatieve oplossingen kunnen verzinnen), maar die kunnen pas tot hun recht komen als je voldoende uitgerust bent. Voor een hoogsensitief persoon is het daarom belangrijk om elke dag hersteltijd te nemen. Ook tijdens de feestdagen. Hou er met je dagplanning rekening mee. Plan bijvoorbeeld maar één familiebezoek op een dag, houd de bezoeken kort, of neem tussendoor wat tijd voor jezelf. Je Persoonlijk Prikkel Preventie Plan helpt om de prikkels waar je last van hebt (deels) te voorkomen. Daarnaast heb je tijd nodig om bij te komen. Maak daarom een lijstje van alle activiteiten waardoor je oplaadt; zoals lezen, puzzelen, wandelen, sporten of een film kijken. En plan ook tijdens de feestdagen tijd in voor deze activiteiten.
Alle tips op een rij
- Weet voor welke prikkels je gevoelig bent;
- Maak een Persoonlijk Prikkel Preventie Plan (P4);
- Probeer de heftigste prikkels tijdens de feestdagen te beperken;
- Spring niet direct op als er iets moet gebeuren. Doseer je energie;
- Sta regelmatig stil bij hoe je je echt voelt en of je even rust nodig hebt;
- Realiseer je dat jij niet de enige bent die verantwoordelijk is voor een gezellige dag, laat anderen ook hun deel doen;
- Laat je hoge verwachtingen los en geniet van de leuke momenten;
- Inventariseer wat voor jou de manieren zijn om op te laden;
- Plan je rustmomenten in en neem tijd voor de activiteiten waar je energie van krijgt;
- Maak – kortom – een prioriteit van je eigen welbevinden!
