Ons empathisch vermogen vind ik één van de meest positieve kanten van (hoog)sensitief zijn. Maar als hoogsensitief kind vond ik het niet altijd even makkelijk om te voelen wat een ander voelt. Het is best pittig om, naast je eigen gevoelens, ook de zwaarte van het verdriet of de boosheid van de ander erbij te voelen. Het trekt je letterlijk naar beneden.
Nou wil ik absoluut niet beweren dat je als ouder nooit je gevoelens moet delen. Juist door het delen van wat er binnenin je leeft ontstaan de meest mooie, echte en diepe verbindingen. En dat is wat je als ouder graag wilt, echt contact met je kind. En door te delen met je kind leert het via jou om te gaan met emoties. Ik vind echter dat je als ouder bewust mag zijn hoe de eigenschap van hoogsensitief zijn kan uitwerken voor je kind. Deze inzichten deel ik hierbij graag met je.
Onderstaande is in het bijzonder van toepassing op hoogsensitieve kinderen (HSK), echter ik geloof dat elk kind in een bepaalde mate sensitief is en dat het voor elk kind belangrijk is te leren omgaan met gevoelens en emoties en dat je als ouder daarin de meest belangrijke rol speelt in het leven van je kind.
Hoogsensitieve kinderen voelen wat de ander voelt
Of je jouw gevoelens wel of niet laat zien, als HSK weten we het en voelen we het. Bijzonder sensitieve kinderen weten en voelen het zelfs op afstand. Vooral als een HSK een sterke emotionele band heeft met de vader of moeder, of met een andere persoon zoals een grootouder of andere verzorger. We voelen dát er iets aan de hand is en we voelen soms ook wát er aan de hand is.
Als ouder doen of er niets aan de hand is werkt averechts. Je kind voelt jouw boosheid of verdriet of weet wat er misgaat en moet iets met deze gevoelens en informatie. Wat een HSK nodig heeft is begeleiding van jou als ouder met het onderscheiden. Welke emoties zijn van henzelf en welke zijn van een ander. Met welke informatie kunnen ze zelf iets en wanneer ligt de verantwoordelijkheid bij de ander.
Afhankelijk of je kind emoties kan hanteren, onderscheiden en duiden kan het verschillende dingen doen. Of het gaat deze emoties uiten en is net zo boos of verdrietig als jijzelf. Als het niet weet hoe met emoties om te gaan kan het kind zich op een extreme manier gaan uiten. Een andere reactie kan zijn deze emoties weg te stoppen of niet te praten over de zorgen die het heeft over wat er misgaat. Echter wat het kind wegstopt en niet verwerkt, blijft bij het kind en kan op een later moment alsnog weer opspelen.
Emoties blijven bij HSK langer hangen
Ongeacht of we als HSP onze emoties meteen uiten of niet, ze blijven langer hangen in ons systeem. Met als gevolg dat we langer met verdriet, pijn en boosheid rondlopen dan een niet-HSP en we het soms een paar dagen later nog voelen. Wat voor jou als ouder misschien een licht verdriet is of een eenvoudige opmerking over iets wat misgaat, kan voor jouw hoogsensitieve kind veel zwaarder voelen. We voelen emoties namelijk intenser en vaak ook fysiek in ons lichaam. De valkuil hiervan is dat het uiten van emoties kan doorslaan in drama. Help je kind en leer hoe het emoties op een veilige en fysieke manier kan uiten zodat de druk vermindert.
HSK zijn zorgzaam
Hoogsensitieve kinderen kunnen goed invoelen wat iets voor iemand betekent en voelen zich snel verantwoordelijk voor de ander. We willen zo graag het goede voor iedereen. We zien ook eerder verbanden tussen de dingen die gebeuren en zien ook eerder oplossingen. We hebben de neiging om te gaan helpen en te gaan zorgen voor. Speciaal bij personen met wie we een sterke emotionele band hebben.
Maar een kind hoort niet voor de ouder te zorgen. Er is een verschil tussen meeleven met iemand en een knuffel geven, en dezelfde emoties voelen en dingen voor de ander oplossen om die zich beter te laten voelen. Als ouder ben je zelf verantwoordelijk voor je eigen gevoelens, niet jouw kind. Het helpt als je jouw kind laat zien dat, hoewel je je even slecht voelt, je ook goed met deze gevoelens kan omgaan en laat merken dat je werkt aan een oplossing. Het helpt ook als je eerst de heftige emoties zelf verwerkt en pas als je je beter voelt het te delen met je kind. Op deze manier voelt het minder zwaar aan voor een kind. Bedenk vooraf welke details je wel deelt en welke onnodig zijn voor je kind om de situatie te begrijpen. Sommige details kunnen te zwaar zijn. Blijf wel altijd eerlijk.
Intense verwerking bij HSK
Hoogsensitieve kinderen denken over alles diep na. Er gebeurt meer binnenin jouw kind dan jij als ouder waarschijnlijk waarneemt. Of het dit zal delen met jou is afhankelijk of het kind zich veilig genoeg daartoe voelt en of het voorbeelden in zijn/haar directe omgeving heeft gezien dat openlijk delen mag. Trekken heeft weinig zin. Een open gesprek waar veiligheid en liefde voorop staat en open vragen wel.
Bovenstaande lijkt een duidelijke en overzichtelijke opsomming. Vergis je niet in hoe dit uitwerkt voor een hoogsensitief kind. Binnenin het kind spelen al deze dingen door elkaar heen, en probeert het deze kluwen van positieve kanten en valkuilen te duiden en te verwerken. En vraagt het zich van alles af; ‘Wat is beter’, ‘Waar kan ik iemand mee helpen’, ‘Hoe zal de ander reageren’, ‘Als ik dit doe, dan gebeurt er dat..’, ‘Als ik dat doe, gebeurt er dat..’. De reactie van het kind komt vaak als het voor zichzelf alles op een rijtje heeft gezet en dat kan soms even duren.
Hoe een (hoogsensitief) kind reageert op gevoelens is afhankelijk van zijn/haar leeftijd, de mate van sensitiviteit en in welke mate hij/zij emotioneel ontwikkeld is. Dat wil zeggen; is het kind in staat emoties te voelen, begrijpt het kind wat emoties zijn, kan het de verschillende emoties onderscheiden van elkaar en begrijpt het waarom het welke emotie voelt. Deze emotionele ontwikkeling leert het van jou, als ouder.
Mijn conclusie
Als hoogsensitief kind heb ik de moeilijke kanten en valkuilen van mijn eigenschap ervaren en nu, als volwassene kom ik tot één conclusie; praat gewoon met ons en help tegelijkertijd dingen te duiden. Zorg voor een open, veilige en eerlijke omgeving waarin er ruimte is om al doende te mogen leren. Op deze manier leren HSK dat hun eigenschap ook veel positieve kanten kent en leren ze hun sensitiviteit als kracht in te zetten.
