Empathie; ik vind het een van de mooiste eigenschappen van mens-zijn.
Het vermogen om je in iemand anders te verplaatsen, en in te voelen hoe iets voor die ander voelt. Belangrijk; op deze blauwe bol in het universum waar we het toch met elkaar moeten doen.
Empathie kan alleen een mooie eigenschap zijn wanneer je dat kunt voor een ander, en tegelijkertijd ook voor jezelf. Want empathie kan snel doorslaan van kwaliteit in een valkuil. Zeker bij (hoog)sensitieve personen.
Gezonde empathie
Empathie gedijt bij het besef dat de verbinding met de ander waardevol voor je is. Zo waardevol dat je je inzet om die verbinding op een gezonde manier in stand te houden.
Een gezonde balans in een relatie houd je door, naast in te voelen hoe iets voelt voor een ander ook te voelen wat iets doet met jou. Dat je zowel kunt zeggen ‘ho stop en niet verder’ en ook kunt toegeven en flexibel kunt zijn. Het betekent dat je fouten mag maken, en de ander ook. Dat je jezelf kunt vergeven, en de ander ook. Dat er ruimte is waar je allebei eerlijk durft en kunt zijn over wat er in je omgaat. Samen leren. Samen verder komen. En misschien later er samen ook om kunnen lachen.
Dit geldt zeker niet alleen voor liefdesrelaties. Ook vriendschappen, families, buren, hobby’s en je werkomgeving bestaan allemaal uit een relatie die je hebt met een ander.
Empathie is van nature aanwezig in ieder mens. De een zal iets meer sensitief zijn dan een ander. Maar we kunnen het allemaal. Of we kunnen het opnieuw leren.
Empathie als overlevingsmechanisme
Empathie kan voor (hoog)sensitieve personen een valkuil worden. Ze zijn door hun sensitiviteit zeer goed in het aanvoelen van mensen en situaties. Ze houden van harmonie en proberen die altijd te bewaken en te herstellen. Doordat het hoogsensitieve brein alles diepgaand verwerkt en HSP intuïtief zijn weten ze ook overal wel een oplossing voor te bedenken. De oorzaak dat ze soms meer geven dan misschien nodig is.
Er zijn nog andere redenen waardoor empathie kan omslaan in een valkuil, namelijk wanneer:
- je als kind een onveilige hechting hebt ervaren met je ouders (liefde en aandacht was voorwaardelijk)
- je als kind niet hebt geleerd op een gezonde manier met emoties om te gaan, thuis dan wel op school
- je geen positieve en emotioneel gezonde voorbeelden in jouw directe omgeving hebt ervaren van onder andere ouders, leerkrachten, in de media
- je als kind niet de kans hebt gekregen de positieve kanten van de eigenschap sensitiviteit te ontwikkelen
Het invoelen van situaties en mensen is dan een overlevingsmechanisme geworden. Je bent als kind gewend geraakt om te voelen wat er om je heen gebeurt en daar vooraf al reacties op te bedenken zodat je je veilig kon voelen. Het heeft geholpen om je staande te houden. Helaas is het contact met je eigen gevoel (of iets of iemand goed voor je voelt en wat jij echt wilt) daardoor op de achtergrond geraakt.
Dit merk je in je latere leven doordat:
- je moeite hebt met ontvangen (bv van complimenten en liefde)
- je hard bent voor jezelf, en daarmee ook voor een ander
- je van geven (onbewust dan wel bewust) iets voorwaardelijks hebt gemaakt
- je moeite hebt met het rustig aangeven van grenzen (moeite hebt jouw stem en kracht op een positieve manier te gebruiken)
- je onvoldoende eigenwaarde hebt ontwikkeld (niet goed weet dat en wat voor relatie je waard bent)
- je teveel geeft of, het andere uiterste, je afsluit voor anderen
Moeite hebben met empathie is niet altijd een bewuste keuze. Velen van ons hebben zich als kind emotioneel niet goed kunnen ontwikkelen en hebben ongezond emotioneel gedrag gespiegeld gekregen van volwassenen om ons heen.
Empathie kun je leren
We kunnen leren onze sterke kenmerken als empathie en intuïtie constructief te gebruiken. Door ons eerst bewust te worden van onze gedachtes en hoe we reageren op anderen. Is deze manier hoe we het werkelijk willen? Is er oude pijn die nog geheeld mag worden?
Hoe gezonder we met onze eigen emoties omgaan (lees: wanneer we liefdevol zijn voor onszelf en al onze emoties er mogen zijn), hoe meer begrip we ook voor een ander kunnen hebben en hoe beter we ook worden in het aangeven van grenzen. Zo worden al onze relaties gezonder.
We kunnen dan in ons contact met anderen eerst voelen wat er aan de hand is en dat verwerken. Bedenken of onze reactie of hulp wel nodig is en hoe we het beste iets kunnen zeggen. Soms is een oplossing niet altijd nodig en kan het voldoende zijn om er voor iemand te zijn, om iemand in zijn of haar situatie te zien en te erkennen. Soms helpt het stellen van de juiste vragen zodat iemand het juiste perspectief weer vindt. Iemand die daardoor zijn eigen gedachtes kan vormen en eigen kracht leert aanspreken is veel meer en daardoor ook op de lange termijn geholpen. Dat is veel liefdevoller dan meteen met oplossingen te komen en het houdt de balans tussen jullie beide gezond.
En soms is de meeste gezonde reactie een grens stellen of afscheid nemen.
Liefdevol naar je verleden kijken en oude pijn helen, en je gedachtes over je verleden herzien zal je ook helpen bij het ontwikkelen van meer eigenwaarde en zelfvertrouwen en op deze wijze zelf zorgdragen voor een veilig gevoel. Een belangrijke basis die je helpt bij het weer durven openstellen voor andere mensen.
Connectie
Elke relatie werkt alleen als je zowel kunt geven als dat je kunt ontvangen. En als geven en ontvangen bij beide personen in balans is. Dat mag af en toe even een beetje uit balans zijn, maar niet structureel. Een relatie werkt als je allebei de kans krijgt om bij te dragen aan de connectie tussen jullie twee.
Empathie is een emotionele vaardigheid. Een hele belangrijke vaardigheid wanneer je je bedenkt dat alles wat een mens doet in zijn of haar leven een ander daarbij betrokken is. Of je nu een liefdesrelatie hebt, ouder bent van een kind, vrienden bent met iemand, op een kantoor werkt, in de zorg of in het onderwijs, als ambtenaar of technicus. Overal heb je met andere mensen te maken. Dan is het fijn als je weet hoe je deze relaties gezond kunt houden. Voor de ander en voor jezelf. We moeten het tenslotte toch echt met elkaar doen.
Linda van der Kwast (1969) is schrijver en intuïtieve coach. Na een lange tijd zich voor haar gevoel te hebben afgesloten, heeft ze als volwassene opnieuw mogen leren omgaan met haar sensitiviteit. Waarbij ze tot de ontdekking kwam dat juist het in staat zijn om te voelen en op een gezonde manier omgaan met emoties en intuïtie zo belangrijk is in ieders leven. Om deze reden is ze begonnen met het schrijven van verhalen (in het Nederlands en Engels) voor haar eigen website. Wil je meer van haar lezen, kijk dan op https://lindavanderkwast.com/.
