Als hoogsensitieve puber is het best lastig om je staande te houden. In de puberteit verandert in de eerste plaats je hormonale balans en de functionaliteit van je brein. Als je hoogsensitief bent, beleef je alles intenser. Dat heeft te maken met hoe je hoogsensitieve brein functioneert. Je merkt veel meer in je omgeving op en denkt dieper na over al die informatie. Diepgaande verwerking noemen we dat. De vraagstukken waar pubers tegenaan lopen, hebben daardoor meer impact op jou. Met alle emoties die daarbij horen.
Begrijpen
Als je snapt waarom jij situaties anders beleeft dan je klasgenoten, voel je je minder raar. Daarom leg ik in dit blog uit wat de thema’s zijn waar je als hoogsensitieve puber tegenaan loopt, en waardoor dat komt. Jouw brein werkt namelijk anders. Zoals ik al zei is een hoogsensitief brein alerter op signalen uit de omgeving en verwerkt dat diepgaander. Je combineert veel informatie voordat je in actie komt, terwijl je leeftijdsgenoten veel sneller reageren.
Hoor ik erbij?
Voor pubers is het belangrijk om bij de groep te horen, omdat je brein in deze periode gericht is op verbinding met vrienden. Als je hoogsensitief bent, wordt dat proces uitvergroot. Het hoogsensitieve brein is namelijk sterker gericht op de sociale context. Als een klasgenoot bijvoorbeeld wat stiller is dan anders, vraag jij je af of diegene boos op jou is. Als het gesprek in de pauze opeens stilvalt, is je eerste gedachte dat jij iets verkeerd hebt gezegd. Als jouw vriendin minder uitbundig lacht om jouw grapjes, ben je bang dat ze je niet meer leuk vindt. Jij ziet kortom meer kleine signalen, en denkt snel dat die iets zeggen over hoe jij in de groep ligt. Daardoor heb je eerder dan niet-hoogsensitieve jongeren het gevoel dat je er niet helemaal bij hoort.
Diepgang
Een andere reden waarom je het gevoel kunt hebben dat je er niet echt bij hoort, is dat jij meer behoefte hebt aan diepgang. Als hoogsensitieve puber denk je waarschijnlijk na over de grotere maatschappelijke onderwerpen of ben je in ieder geval meer bezig met de gevolgen van je keuzes dan je klasgenoten. Als je je zorgen over de wereld deelt, reageren je vrienden misschien helemaal niet of reageren ze op een vervelende manier, waardoor je je een vreemde eend in de bijt voelt.
Rechtvaardigheid
Word je ook erg geraakt door oneerlijkheid? Hoogsensitieve pubers hebben vaak een groot rechtvaardigheidsgevoel. Naast maatschappelijke problemen, signaleer je ook de oneerlijke dingen in de klas. Bijvoorbeeld als er gepest wordt, ook als het niet jouzelf betreft, voel je je daar erg vervelend door. Leerkrachten begrijpen niet altijd waarom je je zo druk maakt, omdat er voor hun gevoel weinig aan de hand is. Dat kan ook het gevoel versterken dat niemand je begrijpt.
Perfectionisme
Wanneer is iets goed genoeg? Je overziet, door hoe je hersenen werken, mogelijke gevolgen van een keuze. Dat is een mooie eigenschap, maar die kan makkelijk doorslaan in perfectionisme. Daarom kies je er wellicht voor om nog even wat langer te leren, je werkstuk nogmaals te verbeteren of een extra keer te oefenen voor je presentatie. Vaak is dat helemaal niet nodig, maar het kost je wel extra energie.
Overprikkeld
De meeste middelbare scholen zijn niet echt ideaal voor hoogsensitieve kinderen. Het is een bombardement aan prikkels; de geluiden van alle pratende kinderen tijdens de lunch, de geuren uit toiletten en gymzalen, de aanrakingen als je door een volle gang loopt, de steeds wisselende lokalen en docenten, het humeur van medeleerlingen of docenten en eventuele slechte sfeer in de klas. Hoogsensitieve pubers nemen het allemaal waar en dat wordt op een gegeven moment te veel. Je raakt dan overprikkeld en kan niets meer hebben. Waardoor je misschien meer prikkelbaar reageert op je vrienden dan je zou willen.
Vol dagprogramma
Heb jij ook het gevoel dat jij hetzelfde moet kunnen als je vrienden? Naast school nog sporten, werken, afspreken, uitgaan of een spannende hobby oppakken. Waarschijnlijk ben je dan continu moe. Doordat je brein informatie diepgaand verwerkt heeft het meer rust nodig. Als je die rust niet neemt ligt uitputting en zelfs een burn-out op de loer. Natuurlijk kan je hetzelfde als anderen, maar niet allemaal tegelijk. Kies heel bewust wat je zelf graag wilt doen, zodat je tussendoor genoeg rust kunt nemen. Dan blijf je ook een stuk gezelliger voor je omgeving.
Voordeel
Het klinkt en voelt misschien een nadeel om hoogsensitief te zijn als je dit allemaal leest. Maar hoogsensitief zijn, geeft ook veel voordelen. Je bent attent en empathisch. Kunt goed risico’s signaleren, maar ook kansen. Je ziet creatieve oplossingen en denkt niet alleen aan je eigen belang. Een ander voordeel is dat positieve ervaringen jou veel meer helpen dan je klasgenoten. Als je bijvoorbeeld het gevoel hebt dat je gesteund wordt door je ouders, een fijne leerkracht of een coach, dan voel je je veel prettiger en presteer je zelfs vaak beter op school. Creëer voor jezelf die ideale omstandigheden.
Tips voor pubers
Nog even in het kort alle tips voor hoogsensitieve pubers
- Lees meer over hoogsensitiviteit en wat het precies betekent. Zoek bijvoorbeeld uit voor welke prikkels je het meest gevoelig bent. Het boek Gelukkig Hoogsensitief kan je daarbij helpen.
- Realiseer je dat jouw brein anders werkt. Daardoor snap jij anderen, of snappen anderen jou niet altijd. Bedenk echter ook dat 20% van de mensen HSP is, dus je bent niet de enige.
- Doe niet hetzelfde als anderen, maar ontdek wat voor jou werkt. Misschien kost een bijbaan jou te veel energie. Jij hebt nu eenmaal wat meer rust nodig, daar is niets mis mee.
- Niet iedereen hoeft jou aardig te vinden. Zoek naar vrienden die jou een goed gevoel geven, probeer niet elke klasgenoot het naar de zin te maken.
- Ga bij het leren voor goed genoeg en niet voor perfect. De energie die je daarmee uitspaart, kan je beter besteden aan activiteiten waar je blij van wordt.
- Vind je het fijn om je gevoelens en gedachten te bespreken? Uit onderzoek blijkt dat hoogsensitieve jongeren hier veel profijt van ervaren. Zoek iemand die goed naar jou luistert, zoals een HSP-coach (bijvoorbeeld op https://hoogsensitief.nl/coachen/).
Drs. Esther Bergsma is sociaalwetenschappelijk onderzoeker, auteur, opleider en professioneel spreker op het gebied van hoogsensitiviteit. Ze schreef verschillende boeken o.a. het standaardwerk Het hoogsensitieve brein en voor ouders het boek Hoogsensitieve kinderen. Ze is initiator van het online platform Hoogsensitief.NL met honderden blogs, een gratis test en een online training voor ouders van hoogsensitieve kinderen.
