Uit breinonderzoek weten we dat het brein van hoogsensitieve mensen informatie diepgaander verwerkt dan van niet-hoogsensitieve mensen. Ze schakelen meer hersengebieden in als er een taak verricht moet worden en er zijn meer verbindingen tussen gebieden zichtbaar.
Onderzoek
Bianca Acevedo heeft in haar nieuwste onderzoek gekeken of dat verschil ook zichtbaar is als mensen geen taak hoeven te doen. Ze vroeg met haar collega’s 15 mensen om in een fMRI scanner te gaan liggen. De gemiddelde leeftijd van deze mensen was 66 jaar, 9 vrouwen en 6 mannen, hun score op de HSP vragenlijst varieerde van 1.60-5.90. Eerst deden de deelnemers een zogenoemde empathie-taak. Ze bekeken en beoordeelden foto’s van gezichten op de emoties die ze opriepen. Concreet keken de deelnemers naar foto’s van gezichten van hun partners en van vreemden en lazen ze tegelijkertijd de beschrijving van een gebeurtenis die hen overkomen zou zijn. De gebeurtenissen (en bijpassende foto’s) waren respectievelijk positief, verdrietig of neutraal van aard. Vervolgens werd gevraagd welke emotie ze in welke mate ervoeren. Na elke foto moesten ze terugtellen met 7 vanaf een groot getal. Dat is een manier om te voorkomen dat emoties van de ene foto meegenomen worden naar de andere. Daarna kwam het belangrijkste deel van het onderzoek: 5 minuten relaxen.
Actief brein tijdens rust
Tijdens rust blijkt het hoogsensitieve brein ook veel actiever. In de zeven belangrijkste breinnetwerken is veel meer uitwisseling te zien, dan bij niet-hoogsensitieve mensen, maar ook een paar onderactivaties.
Het Default Mode Netwerk is een breinnetwerk dat meer actief wordt als er geen gerichte aandacht nodig is. Dat netwerk is bijvoorbeeld betrokken bij dagdromen, herinneringen ophalen en bij inleven in anderen. Uit eerder onderzoek is al bekend dat dit netwerk actiever is bij HSP. In rust blijkt dat helemaal het geval te zijn. Uit dit onderzoek blijkt dat het HSP brein dan vooral werkt aan het opslaan van alle ervaringen in het episodisch geheugen (daarin worden persoonlijke gebeurtenissen opgeslagen). Die opgeslagen informatie helpt in het voorbereiden op vergelijkbare situaties; zowel bij het herkennen van gevaren als van mogelijkheden. Het kost veel energie, zo diepgaand verwerken, maar het levert dus ook veel op.
Empathie
In dit onderzoek hadden de deelnemers net een empathie taak gedaan. De hersengebieden die hiermee te maken hebben waren ook tijdens de daaropvolgende rust sterker geactiveerd bij HSP. Er waren meer verbindingen te zien tussen de MFG, ACC, IPL, IFG en insula. Dat zijn de hersengebieden die belangrijk zijn bij het inleven en afstemmen op de ander. Die gebieden zijn vaker en sterker geactiveerd bij HSP. Daardoor hebben ze een hoge mate van empathie. Ook in rust blijven HSP kennelijk nog bezig met het verwerken van alle emoties die ze hebben ervaren van zichzelf en de ander.
Bewustzijn
Verder blijkt uit dit breinonderzoek dat een aantal circuits die onbewuste processen aansturen wat minder geactiveerd zijn (zoals die rond angst en paniek (de amygdala-PAG-connectie) en met betrekking tot acute sociale stress (hippocampus-insula)), terwijl de bewuste cognitieve verwerking meer geactiveerd is (zoals de hippocampus met de ACC en de insula met de dlPFC). Ook de aandachtsnetwerken zijn sterker geactiveerd. . De conclusie van de onderzoekers is dan ook dat de hersenen van HSP na een sociale / emotionele taak tijdens rust actiever bezig zijn de opvallende elementen eruit te halen, de ervaringen in het geheugen op te slaan, cognitief alles te verwerken en de lichaamsprocessen adequaat aan te sturen.
Hersteltijd
Zowel tijdens een taak of gebeurtenis als erna zijn bij HSP dus meer hersengebieden actief dan bij niet-hoogsensitieve mensen. Dat kost veel energie. Logisch dat HSP meer hersteltijd nodig hebben dan hun vrienden of collega’s. Maar deze manier van verwerken levert ook voordelen op. Het zorgt ervoor dat je beter voorbereid bent op toekomstige, gelijkende gebeurtenissen.
Bron: Acevedo, B. P., Santander, T., Marhenke, R., Aron, A., & Aron, E. (2021). Sensory Processing Sensitivity Predicts Individual Differences in Resting-State Functional Connectivity Associated with Depth of Processing. Neuropsychobiology, 80(2), 185-200.
Interessant onderzoek weer! Waar ik benieuwd naar ben: De deelnemers aan dit onderzoek hebben de HSP-vragenlijst ingevuld, lees ik. Naar welke lijst wordt precies verwezen? Is dat nog steeds de oorspronkelijke lijst van Aron en Aron (HSPS van 27 items)? Diverse onderzoekers hebben namelijk deze lijst geanalyseerd en komen op een twee- of driefactorenmodel (is de HSPS dus voldoende onderscheidend?), naast andere kritische punten die ze noemen (arbitraire cut-off score bv, de vatbaarheid voor interpretatie van sommige items en de nadruk op negatieve responsen). Ik ben dus erg benieuwd welk(e) instrument(en) worden gebruikt om HSP vast te stellen.
Hallo Noor,
Voor dit onderzoek is inderdaad de vragenlijst van Aron gebruikt. Deze lijst is gevalideerd in onderzoek en valide gebleken. Uit onderzoek blijkt dat er een algemene factor is plus drie losse factoren binnen de lijst. Dat betekent dat het concept HSP als geheel betrouwbare resultaten geeft, en dat er waarschijnlijk daarbinnen drie concepten te onderscheiden zijn (dat zijn: snel overprikkeld zijn, lage sensorische drempel en esthetische sensitiviteit). Die drie factoren worden in sommige onderzoeken apart bekeken, maar in dit onderzoek is alleen de totaalscore meegenomen. Het klopt dat het instrument in ontwikkeling is. Zo wordt er gezocht naar een item-lijst die meer positieve items heeft. Dit onderzoeksveld staat nog in de kinderschoenen. Dat maakt alle resultaten die bekend worden zo interessant.
Dank voor je reactie, Esther.
Ik ben geïnteresseerd in invalshoeken rondom de HSPS en hoop dat je ons op de hoogte stelt van nieuwe ontwikkelingen rondom deze vragenlijst, wanneer deze zich aandienen. En fijn dat je alle interessante onderzoeken binnen dit vakgebied onder de aandacht brengt!
Graag gedaan!
Hoi Esther,
ik heb nog even een vraag bij jouw antwoord hierboven. Je hebt het over esthetische sensitiviteit. Kun je dat begrip nog wat verder uitleggen? Ik geloof dat dit bij mij wel een rol speelt, namelijk.
En sowieso bedankt dat je dit deelt, daar voel ik me door gesteund! En het doet me goed :-).
Graag gedaan, Nicole. De esthetische sensitiviteit verwijst naar kunnen genieten van subtiele dingen, diep geraakt worden door kunst en muziek etc. Het geeft in die zin meer de mooie kanten van hoogsensitiviteit weer, terwijl de andere factoren vooral gaan over je snel gestressed voelen en snel last hebben van prikkels. Het is echt een technische benadering gebaseerd op hoe de gemiddelde HSP scoort op de items in de HSP-lijst. Theoretisch gezien komt dit gevoeligheid voor mooie dingen voort uit het vermogen de kleine details op te merken en die informatie diepgaand te verwerken (dit is ook de definitie van hoogsensitiviteit). Als dit doorschiet horen daar valkuilen bij. In mijn boek Gelukkig Hoogsensitief laat ik die talenten met bijbehorende valkuilen zien. Wellicht heb je daar wat aan in het verder leren begrijpen van jezelf.
Er komt veel verdriet naar boven als ik dit lees: de ander niet begrijpen omdat deze blijkbaar wel rust in het brein had. Waarbij ik dacht dat men niet met mij wilde delen.
Komt hier mijn eeuwige vermoeidheid vandaan?