Meer wetenschappelijke kennis over Hoogsensitiviteit beschikbaar
Het afgelopen jaar zijn er weer veel nieuwe wetenschappelijke artikelen gepubliceerd en dat is goed nieuws!
Hoogsensitiviteit heeft een imago-probleem. Veel mensen doen het af als een hype of denken dat iedereen wel een beetje gevoelig is. Daarmee wordt deze karaktertrek – die één op de vijf mensen heeft – vaak niet herkend en de daaruit voortvloeiende problemen niet goed aangepakt.
Kern van de eigenschap
Wat is hoogsensitiviteit eigenlijk? Vraag het eens aan de eerste tien mensen die je tegenkomt. Naast de sceptische reacties als ‘een hype’ of ‘aanstelleritis’ zal je ook antwoorden horen als ‘dat je last hebt van prikkels’ of ‘overgevoelig reageren’.
De definitie van hoogsensitiviteit is verhoogd bewustzijn van en reactiviteit op de omgeving. Preciezer: hoogsensitiviteit is een eigenschap waarbij (fysieke en emotionele) prikkels uit de omgeving sterker binnenkomen en meer diepgaand verwerkt worden, wat leidt tot intensere reacties (in emoties en stress) op (met name nieuwe) situaties.
Last hebben van prikkels is daarbij een erg grote versimpeling. Veel meer mensen ervaren last van prikkels, zoals harde geluiden. Hoogsensitieve personen (HSP) verwerken de informatie van alle signalen uit de omgeving diepgaand, en daar zit het grootste onderscheid ten aanzien van andere mensen.
Wetenschap
Publicaties over hoogsensitiviteit – of sensory-processing sensitivity zoals de wetenschappelijke naam is – verschijnen gelukkig steeds vaker. Daarmee wordt de eigenschap steeds beter onderscheiden van andere eigenschappen, van stoornissen en tijdelijke klachten. Het eerste artikel verscheen in 1997 van Elaine en Art Aron. Elaine Aron is de pionier op onderzoek naar de eigenschap. Ze is nog steeds betrokken bij het merendeel van de nieuwe publicaties die uitkomen.
Soorten onderzoek
In een nieuw onderzoeksveld is het belangrijk om eerst duidelijk te krijgen waar we het precies over hebben. Is het werkelijk een apart te onderscheiden eigenschap? Kan het goed gemeten worden? Hoe onderscheiden mensen met deze eigenschap zich van anderen? Ervaren ze bepaalde problemen meer en welke dan?
De eerste artikelen beoogden deze vragen te beantwoorden. En zo leerden we dat hoogsensitiviteit wel een overlap heeft met andere eigenschappen die we kennen – zo zijn HSP vaker introvert en scoren ze relatief hoger op de eigenschap neuroticisme – maar blijkt het er toch duidelijk van te onderscheiden te zijn. Zo is bijvoorbeeld een derde van de HSP extravert, en blijken HSP met een prettige jeugd juist lager te scoren op neuroticisme.
Meten
Hoe stel je vast of iemand hoogsensitief is? De eerste vragenlijst van Elaine Aron bevatte 60 vragen. Veel te veel om in de dagelijkse praktijk of in onderzoek te kunnen gebruiken. Ze bracht het terug naar 23 stellingen. Daarna zijn verschillende wetenschappers bezig geweest met het bepalen van de betrouwbaarheid van die vragenlijst en proberen ze het aantal items te verminderen. Over het meten van de eigenschap is het laatste woord waarschijnlijk nog niet gezegd. Hoe meer we te weten komen, hoe beter we in staat zullen zijn de juiste vragen te stellen.
Problemen
Een groot aantal artikelen gaat over de problemen die hoogsensitieve ervaren. Over het relatief vaker krijgen van een depressie of angststoornis, of over verminderd welbevinden. Gelukkig volgden ook onderzoeken naar de voordelen van de eigenschap.
Talenten
In mijn boek “Het Hoogsensitieve brein” heb ik de (toen) beschikbare informatie samengevat en inzichtelijk gemaakt aan de hand van een model van het hoogsensitieve brein. Daardoor zijn de dagelijkse problemen die hoogsensitieve mensen of kinderen mogelijk ervaren beter te begrijpen. Bovendien geeft het zicht op de talenten die met de eigenschap samenhangen. Tien talenten licht ik in mijn boek verder toe.
Kennis delen
Het doel van mijn boek is de beschikbare kennis delen en daarmee de misverstanden de wereld uit helpen. Ik ben dan ook heel blij met de goede verkoop. Veel HSP zelf, maar ook coaches, psychologen en artsen begrijpen nu beter hoe het hoogsensitieve brein werkt en welke implicaties dat heeft. Fantastisch nieuws dat de samenvattingen van wetenschappelijke artikelen nu makkelijker voorhanden is met een nieuwe internationale website. Deze website, opgezet onder leiding van professor Michael Pluess, bevat onder andere blogs van auteurs van wetenschappelijke artikelen: https://sensitivityresearch.com/
Interventies
Inmiddels zijn er meer dan 100 wetenschappelijke studies gedaan. Nog steeds relatief weinig, maar de focus van de onderzoeken is duidelijk aan het verplaatsen. Veel van de recente studies gaan over het effect van specifieke interventies voor hoogsensitieve mensen en/of kinderen. En dat levert bruikbare inzichten op. Bovendien blijkt keer op keer dat HSP meer profiteren van interventies. Het heeft dus nut om als ouder, leerkracht, professional of coach je aanpak af te stemmen op de hoogsensitieve persoon.
Elsevier handboek
Voor onderzoekers, psychiaters en opleiders is in juni 2020 bovendien een handboek van Elsevier verschenen getiteld: “the highly sensitive brain”. Bianca Acevedo, auteur van enkele baanbrekende artikelen, heeft het boek geredigeerd. Het is geen boek voor het grote publiek, maar geeft een overzicht van de wetenschappelijke bevindingen op het terrein van Sensory-processing sensitivity. Dat Elsevier dit wilde uitgeven, is een mooi teken dat onderzoek naar hoogsensitiviteit steeds meer geaccepteerd worden.
Kernopleiding
Ik vind het erg belangrijk dat wetenschappelijke kennis aan de basis staat van de begeleiding van hoogsensitieve mensen en kinderen. Die kennis helpt namelijk de kern van de problematiek waar iemand mee worstelt te doorgronden. Dat geeft zicht op de aanknopingspunten voor begeleiding. Bovendien wordt ook het verschil ten opzichte van de gemiddelde mens duidelijk en wat wel en niet werkt voor hoogsensitieve mensen. Dat vergroot de effectiviteit van de begeleiding.
In mijn kernopleidingen tot HSP-coach of HSK-coach start ik dan ook met een overzicht van de recente kennis. Door alle nieuw verschenen onderzoeken zijn de eerste twee dagen (die ook los te volgen zijn) helemaal herzien. Je krijgt een overzicht van de huidige stand van zaken in de wetenschap. Ideaal als zelf niet alle wetenschappelijke artikelen wil lezen. Vervolgens gaan we in op de basis die nodig is in het begeleiden van hoogsensitieve mensen, kinderen (of hun ouders) aan de hand van door mij ontwikkelde methodieken, zodat elke professional die kan inpassen binnen zijn of haar eigen aanpak.
