Hoogsensitieve kinderen reageren intenser op gebeurtenissen dan het gemiddelde kind. Ze genieten volop van mooie dingen, maar zijn ook ontroostbaar of woedend over dingen die hen niet bevallen. De standaard-opvoedmethodes werken bij hen niet. Een terechtwijzing met luide stem maakt hen overstuur. Een straf kan hen nog dagenlang bezig houden.

Veel ouders van hoogsensitieve kinderen zoeken naar de juiste aanpak voor hun kind. De goedbedoelde adviezen van familie of vrienden werken averechts. Maar wat dan?

Opvoedadviezen

De BABA-methode heb ik ontwikkeld om ouders ondersteuning te geven in de opvoeding van hun hoogsensitieve kind. Het helpt in contact te blijven met je kind én duidelijke grenzen aan te geven. Maar belangrijker: het helpt je kind zelf vaardigheden te ontwikkelen om zich staande te houden in deze overweldigende wereld.

Je dochter komt thuis uit school. Ze drinkt met haar broertje aan tafel wat, terwijl jij in de keuken staat. Opeens slaat je dochter haar broertje zo hard dat hij omvalt. Zij weet best dat dit niet mag, maar is compleet op tilt geslagen en weet niet hoe ze daaraan uiting moet geven. Ze voelt zich al schuldig op het moment dat ze het doet, maar evenzeer boos, verdrietig en onmachtig. Na afloop overheerst het schuldgevoel en belooft ze nooit meer haar broertje te slaan. Diezelfde avond slaan echter de stoppen weer door en gebeurt precies hetzelfde.

Als ouder sta je vertwijfeld toe te kijken. Je wilt je zoontje beschermen tegen deze uitvallen van je dochter. Je hebt haar al zo vaak terechtgewezen. En zij heeft al zo vaak beloofd het nooit meer te doen. Wat kan je dan nog doen?

Gedrag

Het probleem is niet dat je dochter niet wil luisteren. Het probleem is dat ze niet weet hoe ze het anders kan doen. Door de overweldigende emoties die in haar rond razen kan ze alleen nog maar vanuit een automatisme reageren. Daarom heeft het weinig zin haar gedrag te bestraffen, maar is het belangrijk dat ze beter leert begrijpen wat er in haar gebeurt en hoe ze daar mee om kan gaan.

In veel gezinnen komt het voor: het ene moment maakt je kind excuses en voelt het zich schuldig om wat het gedaan heeft en nog geen uur later doet het weer precies hetzelfde. Is het kind dan niet integer? Manipuleert het? Dringt de ernst niet door? Nee, dat is het allemaal niet. Je kind heeft echt spijt. Maar het kan niet anders. Het moet al die heftige emoties kwijt. En zo lang het alleen dat foute gedrag kent, zal het zich op die manier ontladen.

BABA-methode

Hoe pak je dat aan? Eerst licht ik de verschillende stappen uit het model toe. De stappen van de BABA-methode© zijn:

1. Begrijp. Heb begrip voor de achtergrond van het gedrag van je kind. Begrip van de ouder helpt het kind uit de complexe gevoelens te komen die hem in zijn greep houdt. Met name de onmacht en het schuldgevoel worden geneutraliseerd als je zegt dat je begrijpt dat het kind boos is. Fysiek zorgt het ervoor dat de stresshormonen dalen. Dat voorkomt verdere escalatie. Op emotioneel niveau zorgt begrip voor verbinding. Dat helpt dat het corrigeren (in stap 3) beter binnen komt. Tot slot helpt de stap ‘begrijpen’ ook dat je kind zichzelf leert begrijpen. Hoogsensitieve kinderen hebben vaak heftige emoties die ze zelf niet altijd snappen. Kinderen die inzicht hebben in hun emoties voelen meer controle over hun leven. Dat helpt overprikkeling voorkomen;
2. Accepteer. Accepteer dat de gevoelens van je kind er zijn. Je kind mag boos zijn. Alleen de manier waarop hij of zij het uit, is soms niet acceptabel. Je kind leert hiervan dat zijn gevoelens niet slecht zijn. Als je kind de conclusie trekt dat bepaalde gevoelens er niet mogen zijn, kan het zichzelf gaan veroordelen als hij ze toch voelt. Het kan denken dat het ‘slecht’ is en zich gaan schamen voor zichzelf. De emotie schaamte is schadelijk, omdat het je passief maakt en je een minderwaardigheidsgevoel geeft. Schaamte voor het karakter voorkom je met accepteren van de gevoelens  van je kind. Zo leert het zichzelf ook te accepteren. Dat heeft bovendien als effect dat zijn kritische innerlijke stem wat minder wordt;
3. Begrens. Het kind moet weten welk gedrag niet acceptabel is. Grenzen stellen geeft elk kind een veilig gevoel. Benoem duidelijk wat de regels zijn. Let goed op je bewoordingen. “Doe normaal” is geen duidelijke instructie. Een kind weet niet wat je daarmee bedoelt en dat verergert het gevoel van onmacht. Benoem de regel zonder stemverheffing. Harde of boze stemmen versterken de emoties en leiden vaak tot overprikkeling.
4. Alternatieven. Bespreek samen met je kind wat het de volgende keer kan doen als het zich boos of gefrustreerd voelt. Door dit regelmatig te stimuleren vergroot je de zelfredzaamheid. Deze laatste stap is heel belangrijk in het doorbreken van patronen. Op het moment dat een kind overprikkeld is, kan het niet meer bewust denken en komen jouw instructies nauwelijks binnen. Door iedere keer alternatieven te bespreken, krijgt het toch de mogelijkheid om te veranderen. De vaardigheid zelf problemen te kunnen oplossen zal hem in het latere leven nog veel profijt opleveren.

Het is een misvatting dat begrip voor je kind betekent dat het niet gecorrigeerd hoeft te worden. Een kind heeft grenzen nodig. Zonder grenzen raakt een kind stuurloos. Uit onderzoek blijkt zelfs dat een kind zich beter ontwikkelt bij te strenge ouders dan bij ouders die helemaal geen grenzen stellen.

Concreet

Je dochter slaat haar broertje. Je weet niet precies wat eraan vooraf is gegaan. Hoe pak je dat met behulp van de BABA-methode aan?

1. Begrijp. Je maakt oogcontact met je dochter en benoemt het gevoel dat je ziet. “Ben je zo boos?” Luister naar wat ze te zeggen heeft, zonder oordeel. Als ze geen antwoord geeft, kun je aangeven wat je denkt dat er aan de hand is. “Ben je moe van school en irriteert je broertje je?” Vraag eventueel door: “Waardoor ben je nog meer zo boos?” Als uit het verhaal blijkt dat je zoon ook zijn aandeel heeft gehad, ga daar dan later met hem op in. Rechtvaardigheid en gelijke behandeling zijn erg belangrijk in een gezin met hoogsensitieve kinderen. Door begrip te uiten voor de achtergrond van haar gedrag, zal je dochter zich gehoord voelen. Ze ontspant zich en is beter in staat naar je te luisteren.
2. Accepteer. Geef vervolgens aan dat die gevoelens niet verkeerd zijn. “Ik snap dat je daar boos om bent.” Eventueel aangevuld met: “Ik zou dan ook boos zijn.” Geef geen negatieve oordelen over haar karakter, zoals: “Jij bent ook zo snel boos.” Doordat je dochter ervaart dat haar emoties aanvaardbaar zijn, worden ze wellicht de komende periode wat heviger, maar zullen ze uiteindelijk sneller afzwakken. In elk geval werkt dit sterker dan wanneer ze haar emoties moet onderdrukken.
3. Begrens. Geef nu aan wat de regels zijn. “Je mag boos zijn, maar je mag je broer niet slaan.” Leg eventueel nog eens uit waarom dat de regel is. “Je doet hem pijn en hij wordt bang van jou. In dit gezin gaan we liefdevol met elkaar om en slaan we elkaar niet.” Houd de uitleg kort en vraag niet om een reactie. De regel staat vast. Door op een rustige toon, zonder stemverheffing op ooghoogte met haar te praten, raakt ze niet overprikkeld. In heldere bewoordingen de regel herhalen geeft haar bovendien duidelijkheid over wat wel en niet mag.
4. Alternatief. Stimuleer je dochter een andere oplossing te bedenken. “Wat kun je de volgende keer doen als je zo boos bent op je broer?” Of om die boosheid te voorkomen: “Wat zou je de volgende keer kunnen doen als je moe uit school komt en je broertje wil aandacht?” Ga serieus in op de suggesties van je kind. Prijs het kind als het met een reële suggestie komt. Breng structuur aan in haar oplossingen. “Dus de volgende keer als je moe thuis komt, ga je eerst op je kamer spelen. Als je beneden komt en je wordt toch nog boos op je broer, dan kom je naar mama om te zeggen wat hij doet.” Leg de afspraken in korte zinnen of met plaatjes vast.

Geheugensteuntje

De volgende keer dat dezelfde situatie ontstaat, herinner je je kind aan de gemaakte afspraken. Je kind krijgt dan de kans zich anders te gedragen. Prijs haar als dat lukt. Vervalt ze toch in het oude gedrag, loop dan weer alle stappen langs: begrijp, accepteer, begrens. Bij Alternatief neem je deze ervaring mee. Waarom werkte de oplossing niet? Kan papa of mama ondersteunen? Is een andere oplossing misschien beter? Of is het een kwestie van oefenen? In dit gesprek leert je kind evalueren, nieuwe oplossingen verzinnen, doorzetten en verantwoordelijkheid nemen om daadwerkelijk te veranderen.

De BABA-methode© biedt een praktisch handvat bij het doorbreken van ineffectieve gedragspatronen. Het voorkomt dat situaties escaleren, het vermindert schuldgevoelens bij het kind en ondersteunt het kind in het aanleren van ander gedrag. En het is een handig geheugensteuntje voor die momenten waarop je het als ouder even niet meer weet.  

Wil je hier meer over weten? En andere tips krijgen voor de opvoeding van je hoogsensitieve kind? In de online training “Begrijp en Begeleid je hoogsensitieve kind” heb ik al mijn kennis en expertise in 18 lessen met bijbehorende audiovisuals, blogs en tips beschikbaar gemaakt voor jou. Bekijk hier wat je allemaal krijgt in deze populaire training.

Please follow and like us: