De werkdag is nog maar net begonnen, maar je voelt je al overweldigd. Net stond je baas aan je bureau met een nieuwe opdracht. Een opdracht waar je zenuwachtig over bent, omdat je iets dergelijks nog nooit eerder hebt gedaan. Vanuit je ooghoek zag je de blik van je collega. Zou die zich gepasseerd voelen? Dan kan je hem misschien ook beter niet om hulp vragen bij deze opdracht. Je gedachten gaan razendsnel om een plan van aanpak te maken waarin je zowel je collega’s te vriend houdt als de opdracht op tijd en perfect af kunt ronden. Het is echter net of er geen logisch plan te maken is. Je hoofd werkt niet mee. Hij voelt zwaar en de gedachtes gaan zo snel dat je er geen touw aan vast kunt knopen.

Herken je dit?

Overprikkeling

Bijna de helft (44%) van de hsp raakt elke dag één of meerdere keren overprikkeld op het werk (zie dit blog). Als je overprikkeld raakt komt er meer informatie binnen dan je kunt verwerken. Je ervaart daardoor minder controle over je gedrag. En ook allerlei andere klachten. “Welke klachten krijg jij als je overprikkeld raakt op het werk?” vroeg ik aan 1500 HSP-ers. De klachten die genoemd werden zijn zorgwekkend. Ze hebben niet alleen grote impact op de persoon zelf, maar ook op het werk dat gedaan moet worden.

Concentratie

De meest genoemde klacht is ‘vol hoofd’ (83%). Een klacht die voor veel hoogsensitieve mensen herkenbaar zal zijn, al is er geen definitie wat dit precies inhoudt. Mensen beschrijven het als een gevoel waarbij er geen logische gedachtes meer kunnen worden gevormd. Zoals in het voorbeeld hierboven. Sommigen beschrijven een hoofd vol (rondvliegende) gedachtes, anderen ervaren meer ‘watten’.
Vaak gaat het samen met een onrustig gevoel. Dit wordt door 78% genoemd. Ook concentratieproblemen worden vaak genoemd. 64% van de hoogsensitieve mensen geeft aan dat ze zich door overprikkeling niet kunnen concentreren. In de onderstaande tabel staan de 8 meest voorkomende klachten.
Deze klachten vallen onder de mentale klachten: klachten waardoor je cognitieve vermogen minder goed werkt. Veel hoogsensitieve mensen krijgen dus mentale klachten bij overprikkeling. Dit heeft gevolgen voor het werk. Ongeveer de helft zegt dat zij in het geval van overprikkeling dingen vergeten (51%). Ongeveer een derde (32%) maakt meer fouten en een iets kleinere groep (29%) krijg niets meer uit zijn vingers. De klachten zijn dus van dien aard dat het werk er onder lijdt.

Prikkelbaar

Hoe reageer jij op je collega als het je even te veel is? Kan je dan nog rustig antwoorden dat je straks op de vraag terug komt? Of reageer je onaardiger dan je wil? Veel mensen reageren prikkelbaar als ze overprikkeld zijn geraakt (68%). Bijvoorbeeld een collega afsnauwen als hij je iets vraagt, of een leerling corrigeren die eigenlijk niets fout doet.
Vaak voelen hoogsensitieve mensen zich daar vervelend of zelfs schuldig over, maar ze hebben het gevoel dat ze er geen invloed op kunnen uitoefenen. En dat is voor een deel ook zo. Als je overprikkeld bent, kun je niet meer rustig op dergelijke verzoeken reageren. Een prikkelbare reactie is dan ook een teken dat je de stress te veel op hebt laten lopen en overprikkeld bent geraakt. Het is een natuurlijke manier om prikkels op afstand te houden. Je schermt je als het ware af voor de verzoeken van anderen.

Contact vermijden

Een andere methode in het reguleren van prikkels is het vermijden van contact met anderen. 41% doet dit ten tijde van overprikkeling. Dat komt dus minder voor dan prikkelbaar reageren. Heel vaak is vermijden van contact op het werk ook onmogelijk. Toch geeft dus twee op de vijf aan dat ze dat doen. Die strategie heeft effect op het werk: 40% van de mensen die contact vermijden (versus 29% van alle HSP) geeft aan dat ze “niets meer uit hun vingers krijgen” op het werk. Ze voelen zich dus op dat moment niet in staat om werk te verrichten.
De mensen die de strategie van vermijden kiezen staan anders ten opzichte van collega’s. Ze zeggen vaker dat ze liever weinig sociale contacten op het werk hebben. Bovendien voelen ze zich vaker buitengesloten (30% vs 21% van alle HSP) en niet begrepen (65% versus 53% van alle HSP).
Het vermijden van contact is een goede strategie om het aantal prikkels te verminderen, bovendien voorkom je dat je prikkelbaar reageert op anderen. Voor de persoon zelf blijkt de strategie echter samen te hangen met het gevoel niet begrepen te worden.

Emotionele klachten

Prikkelbaar reageren is een emotionele klacht, omdat het een verbale uiting is van de emoties op dat moment. Emotionele klachten door overprikkeling die minder opvallen, maar wel grote impact hebben op de hoogsensitieve persoon, zijn bijvoorbeeld neerslachtigheid en machteloosheid. De helft (51%) van de hoogsensitieve mensen ervaart bij overprikkeling een neerslachtig gevoel. En 39% zelfs machteloosheid. Je ervaart dan geen invloed op je situatie en dat maakt dat je nog meer bij de pakken neer gaat zitten.
Huilen is een effectieve manier om met intense emoties om te gaan. Het lucht op. De gevoelens van neerslachtigheid en machteloosheid kunnen je lang in hun greep houden. Na een huilbui kun je vaak wat luchtiger naar de situatie kijken. 40% zegt snel(ler) te huilen als ze overprikkeld zijn. Collega’s kijken misschien vol onbegrip naar je, als je in huilen uitbarst tijdens een vergadering, maar het is dus een logische reactie op een overweldigende situatie.

Zelfkritiek

Veel hoogsensitieve mensen zijn kritisch op zichzelf. Doordat ze informatie uit hun omgeving intens verwerken, en analyseren op risico’s, merken ze hun eigen fouten snel op. Die opmerkzaamheid kan uitgroeien tot zelfkritiek. Dit kenmerk wordt door overprikkeling nog eens extra gestimuleerd. De helft (49%) van de hoogsensitieve mensen zegt door overprikkeling kritisch op zichzelf te worden en 46% krijgt negatieve gedachten. Deze gedachten kunnen vervolgens ook weer overprikkelend werken. Vaak zijn die gedachtes er ook de oorzaak van dat er slaapproblemen optreden. De helft (53%) geeft aan dat ze niet goed meer slapen als ze overprikkeld zijn.

Pijn

Soms wordt een vol hoofd – de meest genoemde klacht bij overprikkeling – ook ervaren als een pijnlijke hoofd. Slechts 30% geeft echter aan dat hij of zij pijnklachten heeft als hij overprikkeld is. Een kwart ervaart daarnaast nog andere lichamelijke reacties.

Prikkels vermijden of opzoeken

De meeste mensen proberen hun prikkels te minimaliseren als ze overprikkeld raken. Door zich terug te trekken (57%), door contact met anderen te vermijden (41%) of door activiteiten af te zeggen (39%). Er is echter ook een kleine groep die juist meer prikkels opzoekt (6%). Het lijkt een beetje op hard gaan schreeuwen als je last hebt van het geluid om je heen. Het opzoeken van nieuwe prikkels is een manier om de last die je ervaart te dempen door nieuwe ervaringen. Het risico is echter dat je daardoor nooit uit de overprikkeling komt en alle klachten die daarbij horen, lang blijft ervaren.
Niet verrassend zijn het vaak de High Sensation Seekers (HSS) die nieuwe prikkels opzoeken (lees hier meer over die eigenschap). Zij vervelen zich snel en storten zich in projecten om nieuwe ervaringen op te doen. Het zijn de mensen die juist een tandje harder gaan werken als ze moe zijn en daardoor te laat hun rust nemen. Door hun strategie – prikkels opzoeken – verergeren ze hun situatie dus alleen maar. Ze krijgen dan ook vaker lichamelijke – en emotionele klachten. Bovendien zegt zelfs 45% niets meer uit zijn vingers te krijgen als ze overprikkeld raken. Op dat moment interesseert het werk hen ook niet meer. In een situatie van overprikkeling zegt 42% van deze groep dat te ervaren, tegen 26% van de gehele groep HSP.
Hoogsensitieve mensen die ook High Sensation Seekers zijn, hebben meer rust nodig dan de gemiddelde mens (door hun hooggevoeligheid), maar kunnen niet zonder nieuwe ervaringen (door hun verlangen naar sensatie). Dit vraagt om een bewuste balans. Anders schiet je makkelijk in bovenstaand patroon van doorgaan en doorzetten.

Presteren en rusten

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat hoogsensitieve mensen relatief goed functioneren. Echter, doordat ze zoveel geluiden, sferen, geuren etc. opmerken, raken ze ook snel overprikkeld. De frequentie en de ernst van overprikkeld raken die HSP rapporteren, vraagt dus om een goede balans op het werk. In het volgende blog ga ik daar verder op in.

Please follow and like us: