Zie je vooral wat je beter had kunnen doen? Neem je kritiek van anderen direct voor waar aan? En hoor je zelfs in de onschuldigste opmerkingen commentaar?

Zelfkritiek
Veel hoogsensitieve mensen zijn zelfkritisch. “Ik kan niet tevreden zijn als ik niet alles goed heb gedaan, en ook een scheef lachje van iemand anders kan me de hele dag onzeker maken”. Dat heeft te maken met de intense verwerking, die hoogsensitieve mensen karakteriseert. Doordat hsp goed zijn in het analyseren van informatie, ook subtiele en non-verbale signalen, bemerken ze altijd wel ergens een foutje. Daarbovenop willen veel hoogsensitieve mensen het graag goed doen voor anderen. Als ze dan aanvoelen dat iemand niet tevreden is, geven ze zichzelf daar de schuld van.

Spanning
Een beetje zelfkritiek is toch niet erg? Nee, een beetje niet. Maar als je continu zelfkritisch bent is dat niet gezond. Zelfkritiek maakt namelijk stresshormonen vrij. De gedachte dat je iets beter had moeten of kunnen doen, stimuleert de aanmaak van adrenaline. Dit hormoon maakt je lichaam alert en klaar voor actie. Heel nuttig. Maar als je de hele dag adrenaline in je lijf hebt, kom je moeilijk tot rust. (Het systeem werkt iets complexer, maar daarover in een later blog meer). Het gebrek aan rust ervaar je door spanning in je lichaam en veel piekergedachten.

Begrip
Ik hoor zoveel hoogsensitieve mensen die graag wat meer rust zouden willen hebben. Die zo moe worden van dat kritische stemmetje. Naar anderen kijken we met alle liefde en begrip. Maar voor onszelf (en soms ook voor onze directe naasten) zijn we veel kritischer.

Zelfcompassie
Wat is dat eigenlijk, zelfcompassie? Het is het gevoel dat je goed bent zoals je bent, inclusief al je kwetsbaarheden, fouten en onhebbelijkheden. Je accepteert wie je bent. Het gaat dus niet zozeer om tevreden zijn met je prestaties. Dat is ‘zelfwaardering’. Zelfcompassie is los van je prestaties vrede hebben met wie je bent en wat je doet.

Uit onderzoek van Ernst Bohlmeijer (2015) blijkt dat vooral deze vaardigheid bijdraagt aan geluk en welbevinden. Zelfcompassie bestaat (volgens Kirsten Neff) uit drie componenten:
1. Het vermogen vriendelijk, mild en begripvol te zijn voor onszelf in plaats van kritisch en veroordelend;
Kun je een fout van jezelf met mededogen bekijken? Kan je begrip voor jezelf opbrengen en mild zijn over een onhandige actie van jezelf? Met een liefdevolle in plaats van met een kritische stem tegen jezelf praten noem ik dat.
2. Gedeelde menselijkheid. Dat wil zeggen dat we beseffen dat iedereen in een bepaalde mate lijdt en dat we niet alleen staan in onze ervaringen;
Dit houdt in dat je je kwetsbaarheden durft te delen met anderen. Dat je je laat steunen door anderen op de moeilijke momenten. Brené Brown heeft daar het prachtige boek “De kracht van kwetsbaarheid” over geschreven.
3. Mindfulness. Het vermogen op te merken wat er is, zonder oordeel, in plaats van ervaringen te negeren of uit te vergroten. Mindfulness stimuleert zelfcompassie doordat het je helpt niet te oordelen over wat je waarneemt. Ook negatieve ervaringen en negatieve gedachten mogen er zijn. Het voelt soms veiliger om ze weg te drukken of te negeren, maar onbewust blijven ze je beïnvloeden. Het werkt vaak beter om er wel aandacht aan te besteden. Zonder er meteen een ‘groot verhaal’ van te maken. Een negatieve gedachte is niets anders dan een gedachte. Het verhaal dat we er soms van maken, dat we niet gelukkig zijn in deze baan/relatie/woonplaats verzinnen we er bij en dat maakt de gedachte onnodig zwaar.

Sleutel tot rust
Zelfcompassie is dus de sleutel tot meer rust en geluk voor hoogsensitieve mensen. Het helpt ons mild te zijn over onszelf en onze fouten. Het stimuleert ons onze kwetsbaarheid te tonen en zo echte, diepgaande verbinding met anderen aan te kunnen gaan. En het stimuleert positieve gedachten en emoties juist doordat we de negatieve emoties niet meer weg proberen te drukken.

Oefeningen
Wil je hier mee van weten? Ik heb deze kennis verwerkt in een aantal mooie oefeningen in de training Gelukkig Hoogsensitief. Deze training is gebaseerd op het Z-kwadrant voor Hoogsensitiviteit (zie afbeelding). Het tweede kwadrant is Acceptatie en gaat in op zelfaanvaarding en het ontwikkelen van zelfcompassie. Het uiteindelijke doel van het Z- kwadrant is het ZELF weer te ont-dekken. In plaats van leven naar de normen van anderen, leven volgens je eigen waarden. Met dat stevige fundament wordt hoogsensitiviteit jouw kwaliteit.

Lees meer over de training Gelukkig Hoogsensitief.

Lees verder over zelfcompassie:
Bohlmeijer et al. 2015, Compassie als motor van geluk, Tijdschrift voor Positieve psychologie, nr 1, p37.
Hulsbergen, M. en E. Bohlmeijer, 2015, Compassie als sleutel voor geluk, Amsterdam, Boom.
Brink, E. van den en F. Koster, 2012, Compassievol leven – van mindfulness tot heartfulness, Amsterdam, Boom.
Brown, B., 2013, De kracht van kwetsbaarheid, Amsterdam, Lev/Bruna.

Please follow and like us: